Dưới đây là 8 lĩnh vực mà công nghệ đóng vai trò quan trọng trong cuộc chiến chống Covid-19:

Chống tin giả

Tin giả, xuyên tạc về số ca nhiễm, nghi nhiễm, phương pháp điều trị, chẩn đoán, vaccine, thuốc, chính sách của chính phủ… gây xáo trộn và bất an cho người dân. Nó có thể dẫn đến hỗn loạn trên diện rộng, đổ xô tích trữ mặt hàng thiết yếu, thổi giá, bạo lực trên đường phố, phân biệt đối xử, thuyết âm mưu… Để giảm thiểu thông tin sai lệch, các công ty như Google, Facebook, YouTube phải nỗ lực không mệt mỏi để hướng dẫn mọi người truy cập nguồn tin chính thống, được kiểm chứng do WHO hay chính quyền địa phương công bố. Bằng cách cung cấp thông tin chính xác đến mọi người, họ sẽ biết được nên làm gì một cách đúng đắn.

Tìm phương án cứu chữa

Khi dịch bệnh mới ập đến, câu hỏi đầu tiên nảy ra trong đầu mọi người là có thuốc nào để chữa trị hay có vaccine nào để phòng tránh không. Thế giới đang tuyệt vọng tìm cách làm chậm tốc độ lây lan của virus corona và phương pháp điều trị hiệu quả. Công nghệ giúp quá trình đó diễn ra nhanh hơn.

Trí tuệ nhân tạo (AI) vai trò quan trọng trong gợi ý các thành phần của một vaccine nhờ hiểu sâu sắc về cấu trúc protein của virus, giúp các nhà nghiên cứu y khoa đào bới vô số tài liệu liên quan với tốc độ chưa từng có. Các nhóm tại Viện nghiên cứu Allen, Google DeepMind đã phát triển những công cụ AI, chia sẻ bộ dữ liệu và kết quả tìm kiếm. Vào tháng 1, Google DeepMind giới thiệu AlphaFold, hệ thống hiện đại có khả năng dự đoán cấu trúc 3D của một protein dựa trên trình tự di truyền của nó. Trong khi đó, Đại học Texas và Viện Y tế Quốc gia Mỹ sử dụng kỹ thuật sinh học phổ biến để tạo ra bản đồ quy mô nguyên tử 3D đầu tiên về protein đột biến.

Ứng dụng truy vết trên smartphone giúp điều tra dịch tễ nhanh hơn và đưa ra cảnh báo kịp thời. (Ảnh: ICTworks)

Tăng khả năng truy vết và minh bạch khi chia sẻ dữ liệu

Trong dịch bệnh, điều quan trọng là phải thông báo rõ ràng cho người dân, đảm bảo họ sử dụng các biện pháp phòng dịch thích hợp. Một số nhóm đang sử dụng các công nghệ thịnh hành như di động, AI… để cung cấp bức tranh rõ nét về tình hình dịch bệnh.

Chẳng hạn, Microsoft Bing giới thiệu bản đồ Covid-19 tương tác, cung cấp tin tức dịch bệnh trên diện rộng. Sixfold công bố bản đồ live xuyên biên giới cho xe tải để giúp mọi chuỗi cung ứng tại châu Âu nhận biết được sự chậm trễ trong thời gian giao hàng.

Các nền tảng mạng xã hội như TikTok phối hợp với WHO để giúp người dùng nhận biết thông tin đúng, kịp thời. Chuyên gia WHO cũng livestream để giải đáp thắc mắc của mọi người.

Trung tâm chỉ huy dịch bệnh Đài Loan (CECC) kết hợp dữ liệu y tế với dữ liệu di chuyển để tạo một hệ thống theo dõi, cảnh báo thời gian thực. Ví dụ, hệ thống tự động gửi cảnh báo trong quá trình thăm khám lâm sang nếu họ từng di chuyển tới vùng dịch. Tại Ấn Độ, các nhà mạng như Jio, BSNL, Airtel… thay thế nhạc chờ bằng các thông điệp nâng cao nhận thức về Covid-19.

Theo dõi bằng nhận diện gương mặt và dữ liệu lớn

Khi kiểm soát dịch bệnh, phân tích dữ liệu lớn giúp nhanh chóng xác định người nhiễm bệnh, kết nối với họ và điều tra dịch tễ. Công nghệ nhận diện gương mặt cùng với dữ liệu có thể nhận ra một người ngay cả khi họ đeo khẩu trang.

Những công nghệ như vậy đã hỗ trợ theo dõi di chuyển của người đang trong thời gian cách ly. Camera giám sát tích hợp nhận diện gương mặt sẽ phát hiện ai vi phạm quy định và ra ngoài dù đang phải cách ly.

Đánh giá và dự đoán rủi ro nhờ AI

AI ngày càng cấp thiết với y tế ngày nay. Mô hình dự đoán và phân tích dữ liệu dựa vào AI cho phép các chuyên gia y tế hiểu sâu sắc hơn về các loại bệnh. Với AI, họ có thể dự báo chính xác hơn về tốc độ lây lan, thuốc và điều trị. Giới nghiên cứu dễ dàng tìm ra những báo cáo liên quan, dẫn đến kiến thức hay cách tiếp cận mới để xử lý khi bùng dịch.

Các công cụ đánh giá rủi ro dựa tển AI được thiết kế để tránh sự nhầm lẫn giữa các triệu chứng của bệnh nhân cảm lạnh thông thường, cúm hay Covid-19; có cần xét nghiệm hay không và nếu cần thì phải thực hiện xét nghiệm nào.

Chẳng hạn, Baidu phát triển giải pháp AI để sàng lọc hiệu quả lượng lớn dân số, phát hiện thay đổi trong thân nhiệt khi họ di chuyển. Hệ thống có thể kiểm tra khoẳng 200 người/phút mà không làm gián đoạn lưu thông. Những công nghệ như vậy có thể được triển khai tại các khu vực đông đúc, bệnh viện, ga tàu, sân bay… để xác định người bệnh nhanh chóng, cách ly họ trước khi lây nhiễm cho nhiều người hơn.

Robot giao hàng của Meituan. (Ảnh: Tech In Asia)

Giao hàng không tiếp xúc nhờ xe tự động, drone và robot

Xe tự lái, drone, robot đều có tác dụng vào thời điểm con người cần tránh tiếp xúc với nhau. Xe tự lái được dùng để chuyên chở người bệnh giữa các cơ sở y tế mà không cần mạo hiểm mạng sống của người khỏe mạnh. Robot dùng để chuyển phát hàng hóa, thực phẩm, khử trùng bệnh viện, tuần tra trên đường phố. Drone dùng để giao đồ ăn, theo dõi dân cư, chuyên chở kit xét nghiệm, thuốc đến địa điểm cách ly, dùng camera ảnh nhiệt để xác định người nhiễm virus, phun thuốc khử trùng…

Công nghệ hỗ trợ theo dõi nhiệt độ

Súng nhiệt kế không dây và các thiết bị đo thân nhiệt hồng ngoại khác đang ngày càng thông dụng. Chúng được dùng tại các chốt kiểm soát ở văn phòng, sân bay, khách sạn, ga tàu, cửa hàng và khu vực công cộng. Những công nghệ này hỗ trợ đo thân nhiệt từ xa, rất hữu ích khi chỉ ra được người nào cần khám kỹ hơn. Theo dõi thân nhiệt tự động kết hợp với nhận diện gương mặt giúp quá trình diễn ra nhanh và hiệu quả hơn.

Công nghệ làm việc từ xa hỗ trợ giãn cách xã hội

Khi dịch bệnh hay các thảm họa khác đe dọa giới kinh doanh, làm việc từ xa bảo đảm doanh nghiệp tiếp tục hoạt động bình thường, ngay cả trong thời điểm giãn cách xã hội. Những công nghệ cho phép truy cập an toàn vào dữ liệu, ứng dụng doanh nghiệp, cuộc họp ảo, hội nghị đám mây, thực tế ảo/tăng cường… đều phổ biến. Làm việc từ xa chính là “phép màu” của công nghệ, là một trong các giải pháp tuyệt vời nhất hỗ trợ con người trong giãn cách.

Ngày nay, hiểm họa lớn nhất với toàn thế giới chính là đại dịch, một loại virus truyền nhiễm có sức tàn phá khủng khiếp, giết hại nhiều người. Rõ ràng, chúng ta chưa được chuẩn bị cho dịch bệnh như Covid-19. Khi công nghệ ngày một tiến bộ theo cấp số nhân, con người và xã hội cũng cần tăng tốc để thích ứng với nó và đầu tư vào các hệ thống công nghệ, chuẩn bị cho một kịch bản tương tự trong tương lai. Sau khi dịch Covid-19 qua đi, một điều rõ nhất rút ra được là công nghệ thông tin, từ AI tới robot, sẽ giúp kiểm soát dịch bệnh, chống lại tình trạng y tế khẩn cấp một cách kịp thời, có hệ thống và bình tĩnh.

Du Lam (Tổng hợp)

Tái kích hoạt tổ thông tin đáp ứng nhanh giúp phân tích dữ liệu về dịch Covid-19

Một trong những nhiệm vụ chính của Tổ thông tin đáp ứng nhanh của Ban chỉ đạo quốc gia về phòng chống dịch Covid-19 là giúp Ban chỉ đạo, Bộ Y tế phân tích thông tin, dữ liệu, ý kiến chuyên gia về tình hình dịch.

Lý do tỷ phú Elon Musk không có bàn làm việc

Dù phải giải quyết khối lượng công việc khổng lồ, ngạc nhiên thay, Elon Musk không hề có văn phòng riêng.

Trước đó, vào ngày 7/1, các ngư dân trên tàu cá QB 911.51 TS, do ông Phan Anh Hùng (trú thôn Hà Thôn, xã Bảo Ninh) làm chủ tàu trong lúc đánh bắt trên ngư trường tỉnh Quảng Ngãi đã cùng nhau ăn ốc biển.

Ngoài chủ tàu, trên tàu có 7 thuyền viên khác gồm: Hoàng Võ Linh, Phạm Văn Minh, Hoàng Dũng (cùng trú thôn Hà Thôn), Hoàng Văn Tài, Võ Văn Hải (xã Hải Ninh, huyện Quảng Ninh), Nguyễn Thanh Hải (thôn Mỹ Cảnh, Bảo Ninh), Trần Sơn (phường Hải Thành, Đồng Hới).

Trong đó, ngư dân Hoàng Võ Linh (SN 2000, trú thôn Hà Thôn) đã tử vong và hiện đã được đưa vê quê để tổ chức an táng theo phong tục của địa phương.

7 người còn lại đã được xe cứu thương vận chuyển từ Quảng Ngãi ra Bệnh viện Đa khoa Đà Nẵng điều trị trong tình trạng nguy kịch. Các ngư dân cũng không biết họ ăn loại ốc nghi gây chết người là loại ốc nào.

Hải Sâm

Người phụ nữ Hà Nội tử vong sau 2 tháng ăn thực dưỡng

- Sau 2 tháng ăn gạo lứt, muối vừng và ngồi thiền, nữ bệnh nhân 59 tuổi tại Hà Nội đã không qua khỏi.  

Tại tâm dịch Vũ Hán khi đó, Trung Quốc đã ứng dụng robot kết nối 5G cung cấp thuốc men, đồ ăn cho bệnh nhân mà không phải tiếp xúc gần với y bác sĩ. Bên ngoài, những chiếc xe tự hành di chuyển khắp đường phố giao nhu yếu phẩm, vật tư y tế.

Ngoài ra, với những khu vực đặc biệt nguy hiểm, drone điều khiển từ xa được trang bị để phun thuốc khử khuẩn, cung cấp thuốc, chuyển mẫu xét nghiệm. Drone còn được cảnh sát địa phương sử dụng để liên tục phát đi cảnh báo nhắc nhở người dân đeo khẩu trang cũng như không ra khỏi nhà. 

Khi Covid-19 lây lan rộng hơn, các công ty như Alibaba và Tencent đã phối hợp với chính phủ Trung Quốc xây dựng hệ thống đánh giá sức khỏe toàn dân gắn với smartphone. Chỉ những người có trạng thái sức khỏe xanh mới được phép di chuyển đến những nơi công cộng, đi qua các trạm kiểm soát QR. 

Sau tất cả, Trung Quốc có một hệ thống camera nhận diện khuôn mặt đặt ở mọi nơi. Kết hợp với dữ liệu lớn, máy học nhằm phân tích lịch trình di chuyển, thân nhiệt, số người tiếp xúc, Trung Quốc có thể dễ dàng phân vùng và cô lập F1, F2, F3 ngay khi phát hiện ca F0. 

Nhờ đó, Trung Quốc đã kiểm soát thành công Covid-19 trong bối cảnh nhiều nước trên thế giới, nhất là các nước phương Tây, loay hoay tìm cách ứng phó. 

Mỹ dùng siêu máy tính để phân tích chủng virus

Khi đại dịch Covid-19 bùng nổ trên phạm vi toàn cầu, Hoa Kỳ rất biết tận dụng vị thế siêu cường công nghệ của mình để đi tắt đón đầu trong việc chế tạo vắc-xin ngừa virus. 

Nhằm rút ngắn thời gian nghiên cứu, Nhà Trắng đã có được sự trợ giúp của những gã khổng lồ công nghệ trong việc cung cấp những thiết bị tối tân nhất đáp ứng cho việc phân lập mẫu virus, kể cả những biến thể mới của Covid-19, trong thời gian ngắn nhất.

Với mỗi biến thể có thể có tới 30.000 DNA gốc, bộ công cụ miễn phí của Nvidia có khả năng giải trình tự gen DNA và RNA nhanh hơn 35 - 50 lần so với truyền thống. Một ông lớn khác là Google sử dụng chương trình trí tuệ nhân tạo AlphaFold để dự đoán cấu trúc protein và chuyển giao kết quả này cho các trường đại học, viện nghiên cứu. 

Mỹ tận dụng lợi thế siêu cường công nghệ để đẩy nhanh quá trình giải trình tự gen, tiến tới sản xuất vắc-xin ngừa Covid-19.

Siêu máy tính Mỹ có sự đóng góp của 43 công ty trong đó có IBM, Intel, Microsoft với sức mạnh xử lý của 6,8 triệu CPU và 50.000 GPU đã giúp hoàn thành gần 100 dự án nghiên cứu về Covid-19. Nhờ đó, Mỹ đi đầu trong việc cấp phép ba loại vắc-xin với hàng chục loại đang thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 1 và 2. 

Khi dịch bệnh lây lan mạnh hơn, Microsoft mau chóng triển khai nền tảng hỗ trợ chăm sóc sức khỏe miễn phí trên đám mây Azure. Nền tảng này đóng vai trò như một trợ lý ảo thông minh hỗ trợ bác sĩ trong việc quản lý, thăm khám và sàng lọc bệnh nhân Covid-19.

HP, công ty chuyên sản xuất máy tính và máy in, cũng sử dụng các máy in 3D của mình để sản xuất những bộ công cụ phòng chống dịch như chốt mở cửa không dùng tay, mặt nạ, khẩu trang...

Khi việc tiêm vắc-xin được triển khai rộng khắp, Microsoft và Oracle cùng các tổ chức bắt tay nhau xây dựng hộ chiếu vắc-xin điện tử, giúp truy cập và xác thực tình trạng tiêm vắc-xin chỉ thông qua một cú quét mã QR.

Công nghệ là chìa khóa

Sau Trung Quốc, nhiều nước trên thế giới học hỏi cách thức chống dịch của đại lục. Đó là hệ thống bản đồ dịch thời gian thực của Google, Facebook ở Mỹ trước tiên.

Các nước như Hàn Quốc, Anh hay Israel cũng sớm thảo luận để đưa vào hệ thống theo dấu người dân. 

Anh và các nước phương Tây đã ứng dụng triệt để QR Code trong truy vết người nhiễm Covid-19.

Như tại Vương quốc Anh (gồm Anh, Scotland, Xứ Wales và Bắc Ireland), Dịch vụ y tế quốc gia NHS đóng vai trò cơ sở dữ liệu chung cho toàn bộ người dân trong khối. Tất cả các địa điểm kinh doanh muốn mở cửa đều phải dán poster chứa mã QR để thu thập thông tin khách hàng trong ít nhất 21 ngày.

Tại các nước gặp khó khăn trong việc ứng dụng công nghệ thông tin như Ấn Độ hay Brazil, có thể thấy số ca nhiễm mới vẫn đang ở mức kỷ lục với tổng số ca nhiễm lần lượt là 21,9 triệu và 15,1 triệu ca. 

Cùng với những biến chủng mới của Covid-19, thế giới đang phải bước vào một giai đoạn mới của việc phòng chống căn bệnh viêm đường hô hấp cấp do virus nCoV gây ra. Đã đến lúc cần có sự ứng dụng rất cao của công nghệ nhằm đẩy lùi dịch bệnh, đưa thế giới trở lại trạng thái bình thường. 

Phương Nguyễn

8 'vũ khí' công nghệ thông tin phòng chống dịch Covid-19 đắc lực

Công nghệ không thể đẩy lùi đại dịch, tuy nhiên, nó có thể hỗ trợ ngăn chặn dịch bệnh lây lan, giáo dục, cảnh báo, trao quyền và giảm đáng kể thiệt hại.  

MobiFone – Viettel: “Kẻ tám lạng, người nửa cân”

Ngày 17/6, Viettel gửi công văn tới Thanh tra Bộ TT&TT và Bộ Công Thương tố cáo MobiFone đã có hành vi cạnh tranh không lành mạnh. Cụ thể MobiFone đã so sánh biểu giá cước mới áp dụng từ 2/6 của MobiFone và biểu giá cước áp dụng ngày 1/6 của Viettel Telecom thì mức giá cước của MobiFone thấp hơn 10 đồng một phút ở tất cả các gói cước tương tự như nhau. Riêng cước thuê bao tháng, mức giá áp dụng cho MobiFone thấp hơn 1.000 đồng.

Thêm vào đó, tại Hải Dương, MobiFone thực hiện bán hàng lưu động trên địa bàn xã, thôn với chương trình “Đổi sim mạng khác lấy sim MobiFone có 230.000đ trong tài khoản”.

Trong thông tin gửi báo chí ngày hôm qua, phía MobiFone cho biết không có chủ trương thực hiện việc quảng cáo so sánh trực tiếp về giá cước giữa MobiFone và Viettel. Ngay sau khi nhận được thông tin sự việc trên MobiFone đã chấn chỉnh ngay lập tức và đã yêu cầu các đại lý, điểm bán rà soát và tháo gỡ tất cả các poster nói trên.

Về việc Đổi sim, MobiFone cho biết đã nhận thấy chương trình này không hợp lệ, nên chính thức dừng triển khai từ ngày 11/6/2009. MobiFone cũng đã đưa ra lời xin lỗi chính thức tới đối thủ - hành động chưa từng xảy ra trên thị trường viễn thông cho đến nay.

“Chúng tôi xin khẳng định chúng tôi không hề có một ý đồ chủ quan nào trong việc tạo ra một môi trường cạnh tranh thiếu lành mạnh. Chúng tôi rất lấy làm tiếc và chân thành xin lỗi chương trình khuyến mại trên đã gây ảnh hưởng tới các mạng khác”, đại diện MobiFone nói.

Tuy nhiên, đại diện MobiFone cũng cho biết họ hiện cũng là “nạn nhân” của việc so sánh giá cước trực tiếp khi Viettel có các tài liệu hướng dẫn so sánh giá gói cước SumoSim với gói Momo của MobiFone và gói Alo của VinaPhone.