Nguồn tin của Bloomberg News cho biết, trong vòng một đến hai tháng qua, công ty quốc doanh và cơ quan chính phủ ở ít nhất 8 tỉnh của Trung Quốc đã yêu cầu nhân viên chuyển sang sử dụng các thương hiệu di động trong nước.

Vào tháng 12, các công ty và chính quyền cấp cơ sở tại các tỉnh bao gồm Chiết Giang, Sơn Đông, Liêu Ninh và miền trung Hà Bắc, nơi có nhà máy sản xuất iPhone lớn nhất thế giới, đã ban hành “chỉ đạo miệng” về yêu cầu này.

Trước đó, Reutersđưa tin vào tháng 9 rằng nhân viên ở ít nhất ba bộ và cơ quan chính phủ được yêu cầu không sử dụng iPhone tại nơi làm việc.

Martin Yang, chuyên gia nhà phân tích tại công ty đầu tư Oppenheimer cho biết, lệnh cấm nếu chính xác như thông tin lan truyền sẽ thúc đẩy nhiều người dùng Android mua điện thoại Huawei hoặc người dùng iPhone chuyển sang sử dụng sản phẩm của Huawei.

Trong khi đó, Xiaomeng Lu, CEO công ty tư vấn rủi ro Eurasia Group cho rằng những quan chức chính quyền địa phương hay người làm việc với chính phủ Trung Quốc có thể tránh xa sản phẩm Apple.

Vào thời điểm tháng 9, thông tin về việc iPhone không được “chào đón” tại các cơ quan chính phủ và doanh nghiệp nhà nước tại nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, đã khiến Apple 'bay hơi' khoảng 200 tỷ USD vốn hoá chỉ trong hai ngày.

Tại thời điểm đó, Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố, "sản phẩm và dịch vụ của bất kỳ quốc gia nào đều được chào đón, miễn là chúng tuân thủ luật pháp và quy định của Trung Quốc".

Apple vá lỗ hổng khiến iPhone bị tấn công DDoS

Mở đường cho nghiên cứu ứng dụng thực tiễn

TS. Nguyễn Phi Lê từ Nhật Bản về Việt Nam năm 2019, đúng thời điểm ô nhiễm không khí tại Hà Nội ở mức cao. Với chuyên môn về khoa học máy tính và trí tuệ nhân tạo, cô nung nấu ý tưởng ứng dụng công nghệ cao vào quan trắc và dự báo chất lượng không khí. Nghĩ là làm, nữ tiến sĩ và các cộng sự bắt tay vào nghiên cứu hệ thống quan trắc không khí di động Fi-Mi.

Chỉ trong thời gian ngắn, ý tưởng của cô đã trở thành hiện thực với 30 thiết bị quan trắc di động được chế tạo thành công. Đây là tốc độ hiếm thấy với các dự án Khoa học Công nghệ hiện nay, khi kinh phí và thủ tục hành chính vẫn là rào cản lớn. 

Với kích thước chỉ 10cm mỗi chiều, Fi-Mi được đặt trên các phương tiện giao thông như xe buýt để thu thập thông tin chất lượng không khí. Dữ liệu được nhóm nghiên cứu sử dụng AI phân tích và đưa ra dự đoán chất lượng không khí theo thời gian thực. Với dữ liệu này, các nhà nghiên cứu còn có thể dự đoán chất lượng không khí ở những vùng không có thiết bị quan trắc. 

“Nếu không có sự hỗ trợ tài chính của Quỹ VINIF, chúng tôi không thể mang những nghiên cứu cơ bản ứng dụng vào thực tế”, TS. Lê tiết lộ.

Dự án của TS. Nguyễn Phi Lê là một trong số những dự án điển hình nhận được tài trợ của Quỹ VINIF năm 2020. Đây cũng là 1 trong số 12 dự án đã hoàn thành xuất sắc được lựa chọn để công bố kết quả tại buổi lễ tổng kết do VINIF tổ chức.

Thành công của các dự án là mục tiêu của VINIF - chắp cánh cho các nhà khoa học Việt và mở đường để những tri thức khoa học và công nghệ tiên tiến sớm đi vào thực tiễn, góp phần giải quyết những bài toán cấp bách của xã hội.

Thúc đẩy sự phát triển của khoa học Việt

Không chỉ tiếp sức cho các dự án Khoa học Công nghệ, VINIF còn đồng hành cùng các nghiên cứu về Văn hóa Lịch sử. Sau hai năm triển khai, qua ba vòng đánh giá xét chọn của hội đồng chuyên gia uy tín gồm GS. Lê Văn Lan, nhà thơ Vũ Quần Phương, GS.TS Lê Hồng Lý, GS.TS Bùi Quang Thanh…, VINIF đã tài trợ 7 dự án và 14 sự kiện văn hóa lịch sử.

Theo GS. Vũ Hà Văn, Giám đốc khoa học quỹ VINIF, mục tiêu của quỹ là góp phần xây dựng thế hệ các nhà khoa học sáng tạo, hội nhập, đồng thời kiến tạo môi trường nghiên cứu chuyên nghiệp ngay trong nước. Vì thế, kể từ năm 2019 đến nay, VINIF đã không ngừng đổi mới các chương trình để phù hợp với thực tiễn nghiên cứu.

Dẫn chứng từ dự án “Chuông và minh chuông chùa Việt Nam từ thời Bắc thuộc đến đời Lê” của GS. Đinh Khắc Thuận với mục tiêu sưu tập bằng chứng trên những minh văn của 100 quả chuông đồng cổ suốt 10 thế kỷ từ thời Bắc thuộc đến đời Lê, GS.Vũ Hà Văn cho biết VINIF mong muốn đồng hành với những nhà nghiên cứu đang đau đáu phục dựng những “mảnh vỡ quá khứ”, từ đó mở ra góc nhìn mới, sâu sắc hơn về lịch sử và văn hóa đầy rực rỡ của dân tộc.

Sau 4 năm triển khai, 83 dự án khoa học công nghệ do VINIF tài trợ đã đạt được những thành tựu thực chất với 6 dự án được thương mại hóa, trong đó có những dự án đạt doanh thu triệu đô. Với tư duy tài trợ đột phá, VINIF kỳ vọng góp phần gắn kết mạng lưới các nhà khoa học và nhà văn hóa, không chỉ mang lại các sản phẩm hữu ích cho cộng đồng mà còn góp phần bảo tồn và giữ gìn văn hóa Việt.

Thế Định

Mặc dù một số giáo viên đã ngừng sử dụng công cụ phát hiện AI, nhiều trường đại học và trung học vẫn dựa vào những công cụ này để phát hiện gian lận. Ảnh: Bloomberg.

Từ khi ChatGPT ra mắt, trường học và giảng viên đã liên tục phải điều chỉnh phương pháp dạy và học để thích ứng. Tuy nhiên, những công cụ phát hiện AI vẫn chưa đạt đến mức hoàn hảo.

Trong hàng triệu bài tập được nộp mỗi năm, một tỷ lệ sai sót nhỏ cũng đủ gây ra hệ lụy nghiêm trọng, đặc biệt là khi học sinh vô tình bị gán mác gian lận.

Bị đổ oan là đạo văn do AI viết

Moira Olmsted là một trường hợp điển hình. Cô trở lại học sau khi nghỉ một thời gian vì dịch bệnh và muốn sớm hoàn tất khóa học để trở thành giáo viên. Trong học kỳ đầu tại Đại học Central Methodist, cô đã nhận điểm “0” cho bài tập vì bị công cụ phát hiện AI gắn cờ là “do AI tạo ra”.

Dù cố gắng giải thích về cách viết “chuẩn mực” của mình vì cô thuộc phổ tự kỷ (ASD) và có cách diễn đạt cụ thể, Olmsted vẫn bị giáo viên cảnh cáo rằng nếu xảy ra lần nữa, cô sẽ bị xem như đã đạo văn.

Không chỉ riêng Olmsted, hàng trăm, hàng nghìn sinh viên khác cũng đang phải đối mặt với áp lực tương tự. Theo một khảo sát của Center for Democracy & Technology, có đến 2/3 giáo viên thường xuyên sử dụng công cụ phát hiện AI để đánh giá bài làm của học sinh. Một lỗi nhỏ trong các công cụ này cũng có thể gây ra hậu quả lớn khi áp dụng ở quy mô toàn quốc, thậm chí toàn cầu.

Bài viết bị gắn nhãn là AI của Moira Olmsted. Ảnh: Bloomberg.

Bloombergđã thử nghiệm 2 công cụ phát hiện AI hàng đầu, GPTZero và Copyleaks, trên 500 bài luận nộp vào Đại học Texas A&M năm 2022, trước khi ChatGPT xuất hiện. Kết quả cho thấy các công cụ phát hiện AI có độ sai lệch từ 1-2%. Chúng gán nhãn các bài luận này có khả năng “do AI tạo ra” dù thực tế là do sinh viên tự viết.

Những lỗi sai này càng gây khó khăn cho những học sinh không sử dụng tiếng Anh như ngôn ngữ mẹ đẻ, hoặc có phong cách viết đơn giản, dễ bị hiểu nhầm là máy móc. Theo nghiên cứu từ Đại học Stanford năm 2023, khi kiểm tra các bài viết của học sinh lớp 8 sinh ra tại Mỹ, công cụ phát hiện AI hoạt động gần như hoàn hảo. Tuy nhiên, khi kiểm tra các bài viết của học sinh không phải người bản ngữ, hơn một nửa đã bị gắn cờ là “do AI tạo ra”.

Ken Sahib, một học sinh từng sống tại Italy và sau đó chuyển đến học tại New York, cũng rơi vào tình huống tương tự. Một bài tóm tắt trong môn Nhập môn Mạng máy tính tại Berkeley College đã bị điểm “0”. Khi anh chất vấn, giáo viên chỉ trả lời: “Mỗi công cụ tôi thử đều cho ra kết quả rằng bài này là do AI viết”. Cuối cùng, Sahib vẫn qua môn nhưng mối quan hệ của anh với giáo viên dần rạn nứt.

Mặc dù một số giáo viên đã ngừng sử dụng công cụ phát hiện AI và thay đổi chương trình giảng dạy để tích hợp công nghệ, nhiều trường đại học và trung học vẫn dựa vào những công cụ này để phát hiện gian lận. Kể từ năm 2019, các startup trong lĩnh vực phát hiện AI đã thu hút khoảng 28 triệu USD đầu tư, hầu hết là từ khi ChatGPT ra mắt.

Với các công ty phát hiện deepfake, có thể kiểm tra văn bản, hình ảnh, âm thanh và video do AI tạo ra, họ huy động được hơn 300 triệu USD vào năm 2023, tăng từ khoảng 65 triệu USD của năm trước, theo PitchBook.

Bot phát hiện AI cũng có điểm mù

Điều này đã tạo nên một bầu không khí lo lắng và căng thẳng trong lớp học. Nhiều sinh viên phải dành thêm thời gian để đảm bảo bài làm của mình không bị hiểu sai.

Nathan Mendoza, sinh viên ngành kỹ thuật hóa học tại Đại học California, sử dụng GPTZero để kiểm tra trước các bài viết của mình, thậm chí phải chỉnh sửa lại cách diễn đạt để không bị nhận diện là AI.

Các công cụ hỗ trợ như Grammarly - một ứng dụng trị giá 13 tỷ USD, từng được sinh viên sử dụng rộng rãi nhưng giờ đây cũng có thể làm tăng khả năng bài viết bị cho là do AI tạo ra.

Một số sinh viên đã gỡ bỏ các ứng dụng như Grammarly vì lo ngại sử dụng chúng sẽ khiến bài viết của họ bị gắn mác AI. Trong khi đó, các dịch vụ như “AI Humanizer” đã trở thành giải pháp tạm thời.

Chúng có thể gợi ý ngữ pháp, chỉnh sửa cấu trúc và từ vựng nhằm giúp bài viết trở nên giống người viết hơn, qua đó có thể vượt qua các công cụ phát hiện AI. Tuy nhiên, điều này lại càng tạo ra một vòng lặp giữa công cụ phát hiện và công cụ “nhân hóa” AI.

Từ khi ChatGPT ra đời, công cụ phát hiện AI mọc lên ngày càng nhiều. Ảnh: Bloomberg.

Edward Tian, ​​​​người sáng lập và CEO của GPTZero, cho biết: “Mọi máy phát hiện AI đều có điểm mù”. Tian đã xây dựng GPTZero vào đầu năm 2023 và hiện có 4 triệu người dùng tính đến tháng 7/2024.

Trình phát hiện AI thường đánh giá độ phức tạp trong văn bản để xem là người hay máy viết. Giáo sư khoa học dữ liệu y sinh James Zou tại Đại học Stanford cho biết: “Nếu từ ngữ mang hàm ý chung chung, có tính công thức hơn, văn bản đó có nguy cơ bị gắn mác là AI viết cao hơn”.

Đơn cử như website phát hiện AI QuillBot khuyến cáo rằng “nội dung do AI tạo ra có thể chứa các từ lặp đi lặp lại, cách diễn đạt vụng về và mạch viết không tự nhiên, bị ngắt quãng”.

Trong khi đó, GPTZero lại đo lường mức độ phức tạp thay đổi xuyên suốt một văn bản. Theo công ty, không giống như AI, “mọi người thường thay đổi cách viết câu và diễn đạt rất nhiều lần trong suốt một tài liệu”.

Theo Bloomberg, học sinh giờ đây đang phải đối mặt với nỗi lo bị gán ghép với những lời buộc tội “do AI tạo ra” mà không có cơ hội để tự minh oan. Những người như Olmsted thận trọng đến mức phải dùng Google Docs, ghi lại toàn bộ quá trình làm bài của mình để có bằng chứng chứng minh.

Với nhiều người, AI không phải là điều cần loại bỏ mà là một công cụ cần được sử dụng thông minh và linh hoạt hơn. Adam Lloyd, giáo sư tiếng Anh tại Đại học Maryland, cho rằng thay vì cấm cản, giáo viên cần có một cái nhìn khách quan hơn.

“Việc xem AI là thứ cần phải loại bỏ khỏi lớp học hoặc không khuyến khích học sinh sử dụng là một sai lầm”, ông nói. Bởi lẽ, công nghệ là một phần không thể tránh khỏi của tương lai.

Dùng ChatGPT thế nào để không tạo ra nội dung vô tri

Sự phát triển của AI mở ra nhiều tiềm năng nhưng cũng có không ít mối lo đối với ngành xuất bản, đặc biệt là nhóm tác giả viết sách.

Các tác giả sách cần phải chấp nhận sự vươn lên của AI, sử dụng chúng như một "siêu trợ lý" thay vì chối bỏ trào lưu. Chia sẻ với Tri thức - Znews, nhiều cây viết cho rằng người làm sách vẫn có thể đứng vững trong thời đại AI nếu biết cách tận dụng sức mạnh của trí tuệ nhân tạo.