Nhận định, soi kèo Vozdovac vs Radnik Surdulica, 23h30 ngày 24/5: Vùi dập

Trầm mình thâu đêm dưới nước hái rau

Ngày mới của vợ chồng bà Lê Thị Ngọc (57 tuổi, ngụ Quận 12, TP.HCM) bắt đầu từ 3h sáng. Trong lúc bà lúi húi rửa những bó rau vừa hái hôm qua, chồng bà mặc vội chiếc quần chống nước rồi trầm mình xuống ruộng rau nhút xanh rì.

Bà Ngọc kể, toàn bộ khu vực đất trống trong phường Thới An (Quận 12, TP.HCM) này đều được người dân thuê để trồng rau nhút. Hình thành theo kiểu người đi trước chỉ cho người đi sau, dần dần nơi đây trở thành “làng rau nhút”.

Dịp cận Tết, nhu cầu rau xanh tăng cao nên từ khi mặt trời chưa ló rạng, trên những cánh đồng trồng rau nhút đã vang lên tiếng gọi nhau của người làm nghề hái rau thuê. Họ phải thu hoạch rau thật sớm để kịp giao cho thương lái, buổi chợ.

Trên ruộng rau, người nông dân căng dây để cố định, phân rau thành từng luống để tiện việc thu hoạch.

“Làm thân” với cây rau nhút từ 21 năm trước, bà Ngọc hiểu hết nỗi khổ cực của cái nghề trầm người dưới nước, đầu phơi nắng trời. Bà nói: “Hơn 20 năm trước, tôi và chồng vào đây, làm thuê cho ông chủ đất. Lúc đó, ông ấy cũng trồng rau nhút. Sau này, ông bán đất, chúng tôi mua lại và trồng rau đến tận bây giờ”.

“Nghề này cực lắm, hầu như phải trầm mình trong nước. Mỗi ngày, chúng tôi phải cúi gằm mặt xuống mặt nước, đầu phơi ra giữa cái nắng như đổ lửa. Rau này chỉ tốt khi trời nắng gắt nên chúng tôi hầu như làm việc trong mùa nắng cháy da”, bà kể thêm.

Trước đây, khi lưng chưa còng, bà và chồng vẫn tự thân trầm mình dưới nước cả ngày lẫn đêm để hái rau. Bây giờ, sức không còn, bà phải thuê thêm người chuyên hái rau cho mình. Một trong những “thợ hái” bà ưng ý nhất là anh Tuấn ở gần nhà.

Anh Tuấn là “thợ hái” rau nhút chuyên nghiệp và giàu kinh nghiệm. Mỗi khi thu hoạch rau, anh phải trầm mình dưới nước cả ngày lẫn đêm.

Bà Ngọc kể, Tuấn còn trẻ nhưng đã có thâm niên 20 năm trồng rau nhút. Đặc biệt, anh có kỹ thuật hái rau điêu luyện nên trở thành khách hàng của hầu hết những người trồng rau nhút tại khu vực này.

“Hái rau cũng phải có kỹ thuật. Nếu không biết cách, cây rau sẽ hỏng, không phát triển thậm chí thối, chết cây. Tuấn hái vừa nhanh lại vừa nắm tốt kỹ thuật nên chỉ ít ngày sau kỳ thu hoạch, rau lại ra đọt non mơn mởn, chúng tôi có thể hái thêm lần nữa. Tuấn đắt khách đến nỗi, có khi phải ngủ ngoài chòi, trầm mình hái thâu đêm mới kịp giao rau cho người ta”, bà Ngọc nói thêm.

Bà Ngọc thường thuê Tuấn thu hoạch rau cho mình theo luống. Mỗi luống, anh được trả công 40.000 đồng. Và, anh chỉ mất 20 phút để thu hoạch xong một luống rau nhút dài cả vài trăm mét.

Thu hoạch hết luống rau, anh đưa rau lên bờ để những người phụ nữ phân loại, bó lại thành bó.

Thu nhập ổn định

Trên ruộng trồng rau nhút, người nông dân căng dây cước sát mặt nước tạo thành từng luống rộng khoảng 2m. Các dây nhựa này có nhiệm vụ cố định, không cho rau chìm, trôi, xô lại với nhau. Người “thợ hái” trầm mình dưới nước, đứng giữa các luống rau, dùng tay không để bẻ ngọn rau, thả trôi trên mặt nước.

Vừa hái, người này vừa kéo những ngọn rau vừa thu hoạch đang nổi trên mặt nước về phía sau mình. Hái vào đến bờ, “thợ hái” đưa rau lên vệ đường, nơi có sẵn những người phụ nữ làm nhiệm vụ phân loại, bó lại thành từng bó.

Đứng trên bờ phân loại, bó rau, chị Nguyễn Thị Hoa (38 tuổi, quê Bắc Giang) liên tục đưa mắt nhìn chồng đang trầm mình giữa ruộng mênh mông nước. Chị nói, ở quê khó kiếm được đồng tiền nên vợ chồng chị dắt díu nhau vào đây thuê đất trồng rau nhút. Năm nay là năm thứ 8 chị làm nghề này.

Bà Ngọc (đội nón lá) thuê anh Tuấn hái rau rồi tự mình ngồi phân loại, bó rau trên bờ.

“Công việc vất vả lắm, trầm mình dưới nước liên tục khiến da tay, chân, người rộp cả lên. Nếu mặc quần chống thấm nước thì nóng kinh khủng lại còn bị phơi dưới nắng nóng. Thế nên, việc hái rau chỉ người đàn ông khỏe mạnh mới làm được. Ở đây, ít có chị, em phụ nữ nào trầm mình hái rau lắm”, chị Hoa nói.

Khẳng định công việc rất vất vả nhưng chị cho biết, nghề trồng rau nhút vẫn mang lại thu nhập ổn định. Trừ các chi phí, mỗi tháng gia đình chị vẫn lãi trên dưới 9 triệu đồng. Chị nói, do ít vốn nên chị chỉ thuê được một diện tích nhỏ đất ruộng để trồng rau.

Chị Hoa cung cấp rau cho một tiểu thương ngay tại ruộng với giá ưu đãi.

Thu nhập của gia đình cũng bấp bênh theo giá cả loại rau này trên thị trường. Chị cho biết, năm nay, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, giá rau sụt giảm thê thảm. Những tháng sau Tết Nguyên đán 2019, rau xanh tốt nhưng thương lái không thu mua.

“Rau này chủ yếu được bán vào các nhà hàng. Nhưng, đợt dịch vừa qua, nhà hàng vắng khách, họ hạn chế mua rau khiến rau ế ẩm. Đến khi tình hình dịch bệnh tạm lắng, giá rau nhích lên thì lại trúng mùa mưa bão. Mưa nhiều khiến rau thối, chết hết cả”, chị Hoa tâm sự.

Bà Ngọc cũng cho biết, người làm nông luôn rơi vào hoàn cảnh được mùa mất giá. Thời điểm này, giá rau đang tăng trở lại. Tuy nhiên, người dân nơi đây lại đang thất mùa.

Mỗi bó rau như thế này có giá dao động ở mức 40.000 đồng.

Bà lý giải: “Vừa qua, khí hậu thành phố trở lạnh, rau co lại, không ra đọt nên bây giờ thị trường thiếu rau. Giá đang cao mà chúng tôi không có rau để cung cấp”. Tại ruộng, sau khi thu hoạch, rau sẽ được những phụ nữ phân loại tại chỗ rồi bó thành từng bó khoảng 40 cọng.

Bà Ngọc nói, rau phân thành 2 loại. Loại rau cọng đều, đẹp… sẽ được đưa đến các nhà hàng. Loại còn lại sẽ được người trồng đem ra chợ hoặc bỏ mối cho các sạp bán rau. Giá rau tại ruộng hiện dao động ở mức 40.000 đồng/bó nặng khoảng 3-4kg.

Chi 6 triệu đồng, gia đình Hà Nội có vườn rau xanh mướt

Năm 2014, anh Huỳnh bỏ ra 6 triệu đồng để thiết kế vườn rau trên sân thượng rộng 35m2. Sáu năm sau, gia đình anh có đủ các loại rau ăn trong bốn mùa.

Huyền thoại ‘Tiếng trống Mê Linh’

Hồi chung kết Gương mặt thân quen năm 2014, Hoài Lâm nhờ hoá thân thành cặp nghệ sĩ gạo cội Thanh Nga – Thanh Sang hát tuồngTiếng trống Mê Linh mà gây được tiếng vang, đồng thời thắng chung cuộc. Trong số nghệ sĩ và khán giả đang xem lúc đó, người xúc động nhất là NSND Ngọc Giàu. Bởi lẽ, Ngọc Giàu – một mảnh ghép của nền cải lương thời vàng son. Bà hiểu hơn ai hết từng giai đoạn biến động thăng trầm của bộ môn, cảm nhận sâu sắc hơn ai hết về người đồng nghiệp, người chị quá cố Thanh Nga cùng những vai diễn sống cùng năm tháng.

Vẻ đẹp ‘vạn người mê’ của cố nghệ sĩ Thanh Nga một thuở.

Câu “Hồng nhan bạc mệnh” như dành riêng cho cuộc đời của cố nghệ sĩ Thanh Nga. Từ nhỏ, bà đã sớm bộc lộ năng khiếu thiên bẩm trong lĩnh vực sân khấu cùng vẻ đẹp yêu kiều nức tiếng. Thanh sắc vẹn toàn lại là ái nữ của bà bầu Thơ , trưởng đoàn Thanh Minh – Thanh Nga, không khó lý giải vì sao Thanh Nga sớm trở thành ngôi sao sân khấu ‘vạn người mê’ ở Sài Gòn lúc ấy.

Dù Thanh Nga và nghệ sĩ Thành Được là một cặp rất nổi tiếng trên sân khấu lẫn ngoài đời song người ca với bà mùi nhất, diễn ăn ý nhất và đóng chung nhiều vở để đời nhất lại là nghệ sĩ Thanh Sang. So với Thanh Sang, dường như Thành Được chỉ xứng với Thanh Nga hơn về sắc vóc vì ông thời trẻ rất điển trai, đi cạnh Thanh Nga trông rất đẹp đôi.

Song, nếu chỉ nhờ vẻ đẹp kiều diễm thì chưa chắc Thanh Nga đã được mệnh danh là ‘Nữ hoàng sân khấu’. Mẹ bà là bầu Thơ, trưởng đoàn Thanh Minh – Thanh Nga, đã phát hiện tài năng của con gái nên chăm chút vun quén nghề cho con từ nhỏ. Thanh Nga ca rất riêng, hát theo cách của mình rất độc đáo, không chạy theo cũng không bắt chước ai bao giờ. Theo thời gian, bà càng ‘già’ nghề hơn song giọng hát, làn hơi trước thế nào thì sau thế nấy.

Nghệ sĩ Thanh Sang trong vai Trần Minh, Bên cầu dệt lụa.

Thanh Nga là người đa cảm nên vai nào bà diễn cũng rất nhập tâm, như chuyên chở cả hồn cốt, tâm tư của nhân vật vào bản thân mình. Chưa kể, từ đôi mắt biết nói, nụ cười đẹp đến khuôn mặt khả ái giúp bà hoá thân sống động hơn, hút hồn khán giả hơn. Còn Thanh Sang nổi tiếng với lối diễn duyên dáng. Cả hai rất hiểu nhau, chỉ cần thấy ánh mắt người này là người kia biết mình phải làm gì, ăn ý đến từng chi tiết nhỏ nên tập tuồng thường rất nhanh. Khi hát cũng vậy, chỉ cần nghe người này nhấn chữ thế nào là người kia biết mình phải cất giọng ra sao.

Sự ăn ý, đồng điệu như vậy không phải đào – kép nào cũng có được. Vì đó chính là mối liên kết sâu xa mà người ta vẫn thường gọi là ‘một cặp Trời sinh’. Thanh Sang cũng từng đi hát cho nhiều đoàn nhưng phải đến khi về hát chung với Thanh Nga thì tên tuổi bỗng dưng chói sáng. Hai người đóng chung không ít vở song vì công nghệ thu phát thời bấy giờ chưa phát triển nên tiếng vang chỉ chủ yếu trong phạm vi Sài Gòn. Mãi sau này, khi hai vở Bên cầu dệt lụa và Tiếng trống Mê Linh được phát sóng rộng rãi trên truyền hình thì lập tức tạo thành làn sóng hâm mộ trên khắp cả nước.

Huyền thoại ‘Tiếng trống Mê Linh’ không phai mờ theo thời gian.

Và từ đó, hai vở này cũng đóng đinh tên tuổi của cặp Thanh Sang – Thanh Nga. Về sau dù có được dựng lại bao nhiêu lần thì người xem vẫn cảm thấy không vượt qua nổi cặp đôi vàng ngày trước.

Tiếc thay, đồng hành không được bao lâu thì năm 1978, Thanh Nga bị cướp bắn chết trước nhà riêng. Sự kiện đã làm rung chuyển dư luận suốt một thời gian dài. Thanh Sang không còn cơ hội cùng bà xây đắp sự nghiệp hát đôi hay tạo ra những vai diễn để đời nữa.

Sau ngày Thanh Nga mất, có ký giả kịch trường hỏi thẳng Thanh Sang liệu có đi hát tiếp không. Tất nhiên các đoàn thì vẫn mời ông liên tục, hát với toàn đào ‘xịn’ như Bạch Tuyết, Phượng Liên, Lệ Thủy, Thanh Kim Huệ… nhưng chính ông thừa nhận chỉ có thể cố gắng làm tròn vai chứ không được ăn ý hoàn toàn như với Thanh Nga.

Thanh Sang bên mộ người xưa.

Về sau, có Mỹ Châu về sắc vóc lẫn tài nghệ đều xứng đáng kế vị ‘Nữ hoàng sân khấu’. Bà cũng được cho là hát với Thanh Sang hay nhất kể từ khi Thanh Nga qua đời. Song với Thanh Sang, không ai thay thế được Thanh Nga. Mỗi lần diễn lại vai Thi Sách, ông lại bồi hồi nhớ người bạn diễn tài hoa bạc mệnh của mình.

Từ sân khấu đến cuộc đời: một chữ ‘Sầu’

Trong vô vàn phụ nữ đi qua cuộc đời Thành Được, thì người cùng ông bước lên tột đỉnh nghệ thuật không phải cố nghệ sĩ Thanh Nga mà phải là ‘Sầu nữ’ Út Bạch Lan.

Từ nhỏ, Thành Được theo cậu ruột là trưởng đoàn Thanh Cần học hát và đi diễn tỉnh lẻ. Không chỉ điển trai, Thành Được còn có giọng ca hay thiên phú, diễn xuất chững chạc nên sớm được giao kép chánh, rất được lòng khán giả miền Tây. Sắc vóc và tài diễn của ông gói gọn trong hai chữ “Đẹp và Thật”. Mãi đến những năm sau 1957, Thành Được về đoàn Thuý Nga – Phước Trọng thủ vai kiếm sĩ Tô Điền Sơn trong tuồng Khi hoa anh đào nở thì thành hiện tượng, tiếng tăm nổi như cồn, đêm nào khán giả cũng chật rạp.

Thành Được – Út Bạch Lan thời son trẻ.

Lúc này, trong giới đào cũng xuất hiện một cái ‘luồng gió mới’ mang tên Út Bạch Lan. Bà sinh ra trong cảnh nghèo khó nên đi lên hoàn toàn nhờ hát hay. Từ bản thu Mỹ Châu – Trọng Thuỷ đầu tiên phát trên đài Pháp Á, Út Bạch Lan nhanh chóng nổi tiếng. Bẩm sinh, giọng bà đã mùi mẫn, chan chứa; mỗi lần ca là bi thương đến nao lòng. Bà được cho là người xứng đáng nhất kế cận ‘cô Bảy’ Phùng Há.

Vào những năm của thập niên năm mươi, sự kết hợp của Thành Được và Út Bạch Lan qua loạt vở ăn khách: Chưa tắt lửa lòng, Bên đồi trăng cũ, Thuyền ra cửa biển, Áo trắng nàng Mộng Trinh, Nửa bản tình ca, Người đẹp Thành Bát Đa… đã làm rạng rỡ sân khấu Kim Chưởng, khiến khán giả say mê điên đảo. Hai người cùng nhau bước lên đỉnh cao trong nghề rồi tiến tới hôn nhân, trở thành đôi nghệ sĩ tài danh bậc nhất Sài Gòn lúc bấy giờ.

Thành Được và Út Bạch Lan trong vở Nửa đời hương phấn.

Đầu năm 1962, cả hai về đoàn Thanh Minh – Thanh Nga và tiếp tục tạo nên thương hiệu của đoàn với các tuồng: Con gái chị Hằng, Tấm lòng của biển, Bọt biển, Chuyện tình 17, Tình xuân muôn tuổi, Rồi 30 năm sau, Giấc mộng giữa hoàng lăng… Đặc biệt, Thành Được và Út Bạch Lan sáng chói hơn hết khi thủ vai hai nhân vật trung tâm của vở Nửa đời hương phấn.

Dường như mọi thứ, từ nửa mảnh đời ngang trái, thân phận đàn bà đến sự hi sinh cam chịu âm thầm của nhân vật Hương đã vận vào Út Bạch Lan. Tiếng hát mùi mẫn buồn nẫu ruột như thể ‘Đệ nhất đào thương’ đang hát cho chính cuộc đời mình. Bà vẫn âm thầm chịu đựng thói đào hoa của chồng cho đến khi mối quan hệ của cả hai đổ vỡ.

Thành Được tái ngộ vợ cũ trong một số lần bà sang Mỹ diễn.

Út Bạch Lan mất ngày 4/11/2016. Thành Được hiện nay vẫn định cư ở Mỹ.

Chia tay Thành Được, Út Bạch Lan ra đi, một thân nuôi bốn đứa con riêng của chồng. Bà hầu như không còn gì ngoài danh xưng ‘Sầu nữ’ giọng vàng sống mãi với thời gian.

Gia Bảo