Phần mềm nguồn mở là phần mềm... không bản quyền

Việc không ít người cho rằng “Phần mềm nguồn mở là phần mềm... không bản quyền,Điểmmặtnhầmlẫnthườnggặpvềphầnmềmnguồnmởbxh bd vn phần mềm nguồn đóng có bản quyền” là hoàn toàn sai lầm. Bởi lẽ, cho dù là phần mềm nguồn đóng hay mở, chúng đều có thể là những phần mềm bản quyền. Các chương trình nguồn mở không phải là những chương trình không giấy phép. Ngược lại, chính giấy phép của chúng đã làm chúng thành nguồn mở.

Khi một nhà phát triển viết một chương trình, anh ta giữ quyền tác giả, hay bản quyền (copyright). Trong một số trường hợp, có thể hãng làm việc của anh ta nắm giữ các quyền đó. Và bản quyền này có thể được bán, như một tài sản phi vật chất, từ hãng này qua hãng khác.

Người giữ bản quyền được quyền tự do định ra chương trình của người đó có thể được sử dụng như thế nào: có thể giữ riêng cho mình, nghiêm cấm bất kỳ ai sử dụng nó; có thể bán những quyền của mình cho một người khác; có thể dùng quyền tác giả qui định những điều kiện áp đặt cho việc sử dụng chương trình của mình; hay viết ra các điều kiện trong những điều khoản của giấy phép sử dụng.

Có thể khẳng định, tất cả các phần mềm, dù nguồn đóng hay nguồn mở, chúng đều có chủ sở hữu và không phải là thứ “chẳng thuộc về ai”. Trong một số trường hợp, chủ sở hữu của phần mềm nguồn mở có thể là một quỹ phi lợi nhuận, một hãng thương mại thông thường hoặc cũng có thể là sở hữu của nhiều đồng tác giả, đặc biệt trong trường hợp hệ quả của những đóng góp về sau.

Về cơ bản, phần mềm nguồn đóng hay nguồn mở chủ yếu khác nhau về giấy phép. Trong đó phần mềm nguồn đóng thì hạn chế các quyền can thiệp vào mã nguồn, còn phần mềm nguồn mở thì đảm bảo các quyền đó (tác giả phải từ bỏ một số quyền cho người sử dụng có nhiều quyền hơn).

Phần mềm nguồn mở thì mọi thứ liên quan đều miễn phí

Nhận định trên cũng là một cách hiểu sai. Bởi lẽ, để được coi là phần mềm tự do nguồn mở, điều kiện cần là mã nguồn phải được chia sẻ tự do. Tuy nhiên điều đó không đồng nghĩa rằng bản thân các ứng dụng được miễn phí hoàn toàn.

Trên thực tế, không phải tất cả nhưng có nhiều công ty kiếm tiền từ các dự án phần mềm tự do nguồn mở của họ. Thông thường, các nhà cung cấp có xu hướng cung cấp kèm theo các dịch vụ như hỗ trợ (ví dụ trường hợp của Wordpress); bổ sung tính năng (ví dụ trường hợp của NukeViet); hoặc tạo ra một phiên bản cộng đồng miễn phí (một phiên bản cộng đồng với giấy phép nguồn ở và một phiên bản thương mại với giấy phép không phải nguồn mở).

Ví dụ cho trường hợp kể trên là hệ điều hành Redhat hoặc phần mềm máy chủ thư điện tử và công cụ cộng tác Zimbra - cung cấp cả phiên bản nguồn mở miễn phí, kèm theo mã nguồn đầy đủ và phiên bản thương mại với nhiều tính năng hơn nhưng khả năng tiếp cận mã nguồn hạn chế hơn.

Ngoài ra, trên thế giới một số trường hợp, nhà cung cấp trông chờ nguồn tài trợ là chính, ví dụ như Drupal, Joomla...

Phần mềm miễn phí và phần mềm nguồn mở là giống nhau

Phần mềm nguồn mở (Open-Source Software) hoặc phần mềm tự do (Free Software) thì được sử dụng mã nguồn miễn phí, nhưng phần mềm miễn phí (freeware) và phần mềm chia sẻ (shareware) thì chưa chắc đã được tiếp cận mã nguồn phần mềm.

Cũng cần giải thích thêm rằng, không phải cứ truyền bá mã nguồn là làm cho một chương trình trở thành nguồn mở, mà phải là quyền - được ghi rõ trong giấy phép, tự do sử dụng, sửa đổi và phân phối lại chúng.

Dùng phần mềm nguồn mở thì không được hỗ trợ

Quan niệm cho rằng phần mềm nguồn mở không được hỗ trợ vì nó thuộc về cộng đồng, mà cộng đồng tức là... không ai cả là không đúng, vì phần mềm nguồn mở chỉ miễn phí bản quyền, bạn sẽ phải trả phí nếu muốn sử dụng các dịch vụ hỗ trợ.

Thực tế, có một số phần mềm chính đơn vị phát triển phần mềm sẽ cung cấp dịch vụ hỗ trợ; nhưng cũng có một số phần mềm, các đơn vị hỗ trợ hoàn toàn độc lập với đơn vị phát triển phần mềm.

Bên cạnh đó, một số trường hợp, cả đơn vị phát triển phần mềm và các đơn vị khác (không phát triển phần mềm) nhưng đều tham gia cung cấp dịch vụ triển khai, hỗ trợ người sử dụng phần mềm. Điều này tạo sự cạnh tranh cao hơn nhiều so với phần mềm nguồn đóng, người sử dụng có quyền lựa chọn đa dạng hơn, cạnh tranh hơn và do đó về mặt lý thuyết là có thể tốt hơn.

Phần mềm tự do nguồn mở chỉ dành cho người biết lập trình