- Nhà báo Phan Đăng: Thưa Tiến sĩ Phạm Duy Nghĩa, tôi muốn bắt đầu câu chuyện với bối cảnh xã hội phong kiến - xã hội "vua bảo chết, thần không thể không chết" ngày xưa. Trong một xã hội - một cơ chế như vậy, có lẽ không ai đặt ra vấn đề phải giám sát tư tưởng, hành động của vua, ông nhỉ?

- Tiến sĩ Phạm Duy Nghĩa:Quả thật, quyền lực của nhà vua trong chế độ quân chủ là tuyệt đối và rất khó giám sát. Tuy nhiên, nếu anh đọc sử Việt Nam sẽ thấy người làm vua cũng không có nghĩa là có thể làm tất cả những điều mình muốn, quyền lực thực tế của nhà vua cũng bị giới hạn.

Ví dụ khi vua Tự Đức băng hà, người kế vị là Dục Đức được cho là đã tự ý sửa chữa, né tránh đọc di chúc của vua cha, và thế là hoàng tộc họp lại, quyết định nhà vua phải chết.

Một nhà nghiên cứu ở Hồng Công sau khi khảo sát xã hội Khổng giáo ở Trung Quốc, Nhật Bản và Việt Nam đã đưa ra kết luận là phương Đông có những thiết chế tựa như kiểm soát quyền lực, ràng buộc nhà vua. Vua phải học làm vua, có thầy dạy làm vua, vua phải chịu trách nhiệm trước tiền nhân, vua cũng phải có đạo lý mẫu mực của người làm con.

Và nếu anh nhìn vào cuối triều Tự Đức, anh sẽ thấy ngay cả khi nhà vua muốn cải cách cũng phải tham khảo ý kiến của quan các tỉnh, những giai tầng tinh hoa trong triều đình, xã hội thời đó.

Như thế, xét cả về mặt chính trị, kinh tế, đạo lý và thực tiễn thì quyền lực nhà vua vẫn có thể bị giới hạn. Anh nhìn sang phương Tây sẽ thấy sự giới hạn còn rõ hơn, ví dụ các đô thị tự quản, giới thương nhân giàu có giành được quyền lực, nhà vua Anh và nhiều vị vua châu Âu đã phải vay nợ của giới tư nhân, và nhà vua cũng bị ràng buộc bởi những khế ước của thành phố, thị dân cho vua vay. Khi ngân khố thâm thủng không thể nói quyền lực của vua là tuyệt đối.

-Những giới hạn, những ràng buộc là có, nhưng rõ ràng nó không xuất hiện như một nhu cầu lớn, dữ dội, mang tính quyết định. Tôi muốn hỏi ông là trong xã hội phương Đông chúng ta, khi nào những sự giới hạn, ràng buộc, giám sát này mới xuất hiện như một nhu cầu thật sự dữ dội?

- Phải đồng ý với anh một điểm là trong xã hội phong kiến phương Đông và Việt Nam thì nhà nước tự cho mình trách nhiệm dẫn dắt xã hội, và những vua chúa, quan lại tự cho mình là cha mẹ của dân. Thái độ đó đến tận bây giờ vẫn còn nếu anh nghe kỹ phát biểu của giới lãnh đạo - những người vẫn dùng những từ mà cá nhân tôi cho là hơi trịch thượng, như "chăm sóc cho dân", "chăm lo cho dân".

Nghĩa là trong cách nói này có thái độ coi dân như người chưa trưởng thành, thiếu hiểu biết, thế nên mới phải chăm sóc. Nho giáo dạy quan lại phải thương dân và góp phần tạo ra một đội ngũ quan chức có liêm sỉ, có khí tiết, nhưng đúng là không đủ sức để tạo ra một chính quyền phải biết tuân thủ ý chí nhân dân.

Còn trở lại với câu hỏi của anh, khi nào nhu cầu giám sát quan chức thực sự xuất hiện thì tôi cho rằng nó diễn ra ở Trung Hoa vào khoảng những năm 20 của thế kỷ XX với quan niệm "thiên hạ vi công" của Tôn Trung Sơn. "Thiên hạ vi công" nghĩa là mọi thứ quyền lực dưới gầm trời này là của chung, chứ không phải "thiên hạ vi quân", nghĩa là "thiên hạ của vua" như trước nữa.

Quan niệm này chịu ảnh hưởng bởi những tư tưởng dân chủ của nền cộng hoà có từ thời các thành quốc Hy Lạp cổ đại.

-Ông vừa đề cập một ý rằng thời buổi bây giờ không nên nói tới việc "chăm sóc, chăm bẵm nhân dân", vì phân tích kỹ nó phảng phất một màu sắc trịch thượng, vậy phải dùng những từ ngữ như thế nào đây?

- Theo tôi nên nói là phụng sự nhân dân, thậm chí tuân thủ nhân dân nữa. Ví dụ người dân chúng ta đã đưa ra những ý nguyện, thể hiện trong bản Hiến pháp 2013 và nhà nước cần phải tuân thủ ý nguyện đó.

-Như vậy, nếu ở xã hội quân chủ ngày xưa, việc giám sát vua chúa quan lại là có nhưng rất hạn chế thì sang thời "thiên hạ vi công" mọi thứ đã khác hẳn rồi. Còn bây giờ, tôi muốn dẫn chứng một ví dụ cụ thể liên quan tới câu chuyện đau lòng của nguyên Phó Chủ tịch tỉnh Hậu Giang - Trịnh Xuân Thanh. Câu hỏi đặt ra là, trong trường hợp cụ thể này chúng ta đã giám sát quan chức như thế nào mà lại để một nhân vật mắc hàng loạt khiếm khuyết trong quá trình công tác vẫn có thể liên tục leo cao như thế? Với góc nhìn của một nhà nghiên cứu luật pháp, ông có thể lý giải xem vấn đề nằm ở lỗi cá nhân - lỗi tập thể hay ở đâu?

- Trước hết phải cảm ơn báo chí và những phương tiện truyền thông nhân dân đa dạng khác đã làm những chuyện mà trước kia vốn ít người biết thì nay nhiều người biết hơn, những chuyện mà trước kia người ta lâu lâu mới biết thì nay đã biết thường xuyên, cập nhật hơn. Nhưng nhìn vào mặt thể chế, qua những vụ việc này chúng ta thấy rằng cần xem cách vận hành để giúp dân chúng chọn được những người thực tài, thực đức, có liêm sỉ và khát vọng cống hiến vào hệ thống.

- Về lý thuyết, khi ông Trịnh Xuân Thanh làm việc ở Bộ Công thương rồi tỉnh ủy Hậu Giang thì ở đây cũng có những cơ quan thanh tra, giám sát. Đảng cũng có ủy ban kiểm tra của Đảng. Như thế về lý thuyết, cách tổ chức hệ thống của chúng ta rất chặt chẽ, và với một hệ thống chặt chẽ như thế, thật khó để giới quan lại thực hiện những hành vi giả dối của mình...

- Về chữ nghĩa, trên báo chí thời nay hay có trào lưu sử dụng lại ngôn ngữ của thời thực dân và kể cả phong kiến. Dùng chữ tùy nhà báo, nhưng tôi phải nói, trên thực tế chúng ta không còn hệ thống quan lại nữa, bởi để làm quan ngày xưa thường phải trải qua hệ thống thi cử cạnh tranh rất cao và cũng rất bình đẳng. Con nhà nghèo nếu học giỏi, có thực tài vẫn có thể đỗ đạt làm quan, thường bắt đầu bằng một chức quan nhỏ như tri huyện.

Bây giờ để làm chủ tịch huyện, người ta đâu có phải trải qua những kỳ thi khốc liệt, minh bạch và cạnh tranh nữa đâu. Càng khó để con nhà nghèo, không có quan hệ nâng đỡ đáng kể gì có thể dễ dàng đứng đầu một huyện.

Tóm lại, khi đã dùng chữ của ngày xưa thì cũng phải thấy xấu hổ rằng mình chỉ vay cái sự khệnh khạng quyền uy của một thời mà nó trao cho ông quan thôi, chứ thực sự con đường để ông ấy làm quan thì mình ít nghiên cứu.

Đấy là chuyện "quan", còn chuyện "lại", hay công vụ cũng là một khái niệm mà bây giờ ta chưa hiểu rõ. Người làm quan là làm chính trị, tức là làm cho mọi sự trở nên ngay ngắn, thông qua các chính sách làm quan. Còn "lại" thuần túy là chức vụ trong nền công vụ, thực thi công việc mà ông quan giao cho. Nói thế để thấy thể chế ngày xưa, mặc dù chưa thật rõ, nhưng cũng có những nguyên lý trong phân công của nó.

Bây giờ trả lời anh, rằng thể chế hiện nay thiết kế như thế nào mà lại khó giám sát, phải nói là vấn đề anh đặt ra chỉ đúng một phần thôi, bởi trong hệ thống của chúng ta cũng có giám sát, cạnh tranh nội bộ chứ. Để có được một chức vụ trong hệ thống của chúng ta, người ta chắc cũng phải ganh đua ghê gớm trong nội bộ.

Cuộc đua đòi hỏi những kỹ năng, kỹ xảo để nhận diện cơ hội, nhận diện đối thủ, cạnh tranh để giành uy thế, để trở nên nổi bật, và cuối cùng là giành phiếu của những người có quyền ủng hộ. Làm chính trị chắc ở phương Đông hay phương Tây cũng đều như thế. Và tôi nghĩ trong cuộc cạnh tranh đó, các ứng cử viên tất yếu sẽ giám sát nhau.

Rồi đến vòng ngoài, cũng có khá nhiều cách giám sát, như báo chí, như người dân. Rồi Đảng cũng có hệ thống giám sát về kỷ luật Đảng, về nhân sự của Đảng, Chính phủ cũng có hệ thống giám sát của thanh tra, nội vụ...

Như vậy, có một hệ thống giám sát cốt lõi bên trong và cả các tổ chức xã hội bên ngoài, và chắc hệ thống đó cũng hoạt động với hiệu quả nhất định, vì như thế hệ thống mới tồn tại được. Cái gì tồn tại được thường phải có lý riêng của nó. Tuy nhiên, những vụ việc như của ông Trịnh Xuân Thanh cho thấy hệ thống của chúng ta cần phải được điều chỉnh, có những phần nên duy trì, song có những phần cần thay đổi.

- Sự thay đổi nằm ở đâu, thưa ông?

XEM TIẾP TẠI ĐÂY >>>

TheoPhan Đăng(An ninh Thế giới Cuối tháng)

Trong một buổi phỏng vấn mới đây với tờ Variety, người mẫu 27 tuổi Esmeralda Seay-Reynolds tại Mỹ đã chia sẻ những trải nghiệm tồi tệ khi làm nghề người mẫu.

Esmeralda Seay-Reynolds được công ty Click Model Management chiêu mộ năm 15 tuổi. Thời điểm đó, Esmeralda Seay-Reynolds nặng 58kg và được liệt vào danh sách “quá cân”. Sau đó, Esmeralda Seay-Reynolds giảm cân cấp tốc xuống mức 49kg và đầu quân cho Next – một công ty quản lý người mẫu nổi tiếng tại New York, Mỹ.  

Tại đây, Esmeralda Seay-Reynolds được yêu cầu phải tiếp tục ép cân. Người đại diện từng khuyên cô ăn bông gòn để giảm cân. “Bông là chất hữu cơ nên sẽ không có vấn đề gì nếu em ăn chúng. Chúng sẽ giúp em cảm thấy no bụng”, người đại diện nói.

Trong khoảng thời gian làm người mẫu, Esmeralda Seay-Reynolds đã chứng kiến nhiều đồng nghiệp nôn mửa đằng sau cánh gà ở các tuần lễ thời trang. Họ phải giữ vóc dáng mảnh khảnh, siêu gầy với số đo khoảng 76-56-81cm để có được một suất diễn. Những “cô gái size 0” chỉ nhận được thù lao 130 USD (khoảng 3 triệu đồng) cho 6 tuần làm việc.

Nhiều người mẫu cũng bị ép tham gia vào các buổi chụp hình khắc nghiệt, nguy hiểm cũng như đối mặt với nạn quấy rối tình dục. Năm 2014, khi Esmeralda Seay-Reynolds chưa đầy 18 tuổi, cô đã bị buộc phải leo lên một con sông băng giữa thời tiết lạnh giá để chụp ảnh. Esmeralda Seay-Reynolds khi đó chỉ có duy nhất chiếc váy suông và đôi giày cao gót trên người mà không có đồ giữ ấm.

Thậm chí, Esmeralda Seay-Reynolds cũng như nhiều người mẫu khác bị bắt thay đồ tại nơi chụp ảnh. “Chúng tôi phải khỏa thân giữa sông băng lạnh giá. Khi tôi lên tiếng phản đối, trợ lý của anh ta nắm lấy cánh tay tôi và buông lời đe dọa”, Esmeralda Seay-Reynolds nhớ lại. Nhiếp ảnh gia cũng phớt lờ các cảnh báo nguy hiểm và yêu cầu Esmeralda Seay-Reynolds nhảy qua khe băng nứt hay tạo dáng ở nơi nguy hiểm.

Việc từ chối thực hiện hay không nghe lời công ty giống như một “bản án tử” đối với sự nghiệp người mẫu. Họ sẽ bị liệt vào danh sách đen và sẽ không thể tồn tại trong ngành người mẫu đầy tính cạnh tranh khắc nghiệt.

Sau khi phải chịu đựng nhiều khó khăn, Esmeralda Seay-Reynolds đã quyết định rời khỏi ngành người mẫu. Tuy nhiên, cô phải chịu đựng chứng rối loạn ăn uống sau nhiều năm ép cân. Esmeralda Seay-Reynolds còn bị co giật, suy gan và phải vào trung tâm phục hồi rối loạn ăn uống.

Esmeralda Seay-Reynolds chia sẻ: “Không ai quan tâm đến các vấn đề của người mẫu. Họ cho rằng người mẫu nào cũng như Kendall Jenner, được trả 10 triệu USD cho một tấm ảnh selfie trên Instagram. Thế nhưng trên thực tế, nghề người mẫu giống như một đấu trường sinh tử”.

Buổi trình diễn The Gucci Fall Winter 2015 có sự tham gia của Esmeralda Seay-Reynolds:

Ảnh minh họa

UBND TP Hà Nội ban hành Quyết định số 6154/QĐ-UBND phê duyệt thiết kế bản vẽ thi công, dự toán xây dựng dự án đầu tư xây dựng tuyến đường Vành đai 3,5 (các đoạn Km1+700 đến Km2+050; Km2+550 đến Km3+340), huyện Hoài Đức.

Theo quyết định, quy mô đầu tư xây dựng tuyến đường Vành đai 3,5 (các đoạn Km1+700 đến Km2+050; Km2+550 đến Km3+340) trên địa bàn huyện Hoài Đức theo tiêu chuẩn đường trục chính đô thị với quy mô mặt cắt ngang 60m.

Tổng chiều dài tuyến đường khoảng 1,14km; giá trị dự toán xây dựng công trình hơn 241,6 tỷ đồng, ngân sách thành phố cấp 90 tỷ đồng; phần còn lại từ kinh phí thu lại theo cơ chế trước đây các chủ đầu tư đã được đối trừ từ tiền sử dụng đất phải nộp kết hợp nguồn thu từ đấu giá đất trên địa bàn huyện Hoài Đức. Thời gian thực hiện dự án trong giai đoạn 2016 - 2019.

UBND huyện Hoài Đức chịu trách nhiệm trước UBND thành phố, trước pháp luật về tính chính xác (khối lượng và kinh phí) và hợp pháp của các thông tin, số liệu, tài liệu, của hồ sơ trình phê duyệt.

Tập trung chỉ đạo, đôn đốc, giám sát chặt chẽ các nhà thầu đảm bảo hoàn thành đúng tiến độ, đảm bảo chất lượng, kỹ thuật công trình.

Tổ chức tốt biện pháp thi công và đảm bảo an toàn lao động, an toàn giao thông cho người và phương tiện trong quá trình thi công công trình, có phương án bảo vệ môi trường đảm bảo không ảnh hưởng đến sinh hoạt của nhân dân tại khu vực dự án.

Quản lý, sử dụng vốn đầu tư đảm bảo hiệu quả, tiết kiệm, không để xảy ra thất thoát, lãng phí vốn đầu tư; thực hiện thanh toán, quyết toán đúng quy định của pháp luật.

Theo Reatimes.vn

Hà Nội mở rộng tuyến đường được mong chờ nhất quận Thanh Xuân

UBND thành phố Hà Nội vừa ban hành Quyết định phê duyệt chỉ giới đường đỏ tuyến phố Vũ Trọng Phụng (đoạn từ đường Nguyễn Huy Tưởng đến đường Nguyễn Trãi)