Theo GS Vinh, trong 10 năm vừa qua, chất lượng giáo dục đại học của Việt Nam có rất nhiều thay đổi và khởi sắc. Thứ nhất, công tác đảm bảo chất lượng, tăng tỷ lệ số giảng viên/sinh viên, tăng tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ (đạt khoảng 31,3%).

Về xếp hạng đại học, Việt Nam cũng đã có những trường đại học lọt vào top 1.000 thế giới và góp mặt trong những bảng xếp hạng có uy tín của Châu Á.

“Tuy các trường đại học đã lọt vào các bảng xếp hạng có uy tín, song số lượng các trường lọt vào các bảng xếp hạng này vẫn rất khiêm tốn so với các nước khác, thậm chí so với các nước trong khu vực”.

Tỷ lệ công bố quốc tế cũng tăng đáng kể trong những năm gần đây (khoảng gấp 10 lần trong 10 năm từ năm 2011 đến năm 2020). “Tuy nhiên, nếu phân tích các chỉ số sâu thấy rằng chúng ta vẫn đứng cuối trong bảng xếp hạng, trong khu vực”.

Cũng theo GS Lê Anh Vinh, mặc dù quy mô đào tạo của giáo dục đại học đã tăng trở lại khá nhiều từ năm 2019, nhưng với 185 sinh viên/1 vạn dân, tỉ lệ sinh viên/1 vạn dân của Việt Nam còn rất thấp so với khu vực. Trong khi đó, từ năm 2005, Thái Lan đã có 374 sinh viên/1vạn dân; Nhật Bản có 316 sinh viên/1 vạn dân và Hàn quốc có 674 sinh viên/1 vạn dân.

Tỷ lệ sinh viên đăng ký học so với tổng số người trong độ tuổi học đại học, cao đẳng năm 2021 của Việt Nam là 35,4%, thấp hơn Indonesia (36,3%), Thái Lan (43,8%), Malaysia (43,1%) hay Singapore (91,1%).

Một trong những kiến nghị của GS Vinh để tạo bước đột phá về chất lượng trong các trường đại học Việt Nam là cần tăng cường các hoạt động hợp tác quốc tế, bao gồm việc thực hiện các giải pháp về đào tạo, bồi dưỡng giảng viên; trao đổi sinh viên giữa các quốc gia và đẩy mạnh các hoạt động hợp tác nghiên cứu, chuyển giao, chia sẻ kinh nghiệm về đào tạo, học thuật giữa các cơ sở giáo dục đại học trong nước với quốc tế.

Cùng đó, cần xây dựng các chính sách khuyến khích hoạt động trao đổi sinh viên giữa Việt Nam với các quốc gia phát triển nhằm tạo cơ hội cho sinh viên các cơ sở giáo dục ĐH được học tập, giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm, trau dồi các kỹ năng, nâng cao kinh nghiệm thực tiễn trong môi trường giáo dục quốc tế; góp phần nâng cao tính liên thông quốc tế và chất lượng đào tạo. 

Bên cạnh đó, thu hút sinh viên nước ngoài đến học tập, nghiên cứu, tăng cường mức độ quốc tế hóa của các cơ sở trong nước. Qua hoạt động trao đổi đào tạo sẽ giúp các trường tiếp cận và chuyển giao kinh nghiệm quản trị đào tạo các chương trình quốc tế và quản trị người học trong môi trường đa quốc gia, đa văn hóa đồng thời góp phần quảng bá, phát triển thương hiệu và nâng cao vị thế của các cơ sở giáo dục Việt Nam trên trường quốc tế.

Các hoạt động hợp tác trong nghiên cứu, chuyển giao và chia sẻ kinh nghiệm giữa các cơ sở trong nước với quốc tế về phát triển các ngành, lĩnh vực cũng như trong quản trị đại học cần được đẩy mạnh thực hiện nhằm thu hẹp khoảng cách trong nghiên cứu, đào tạo giữa các cơ sở của Việt Nam với thế giới.

Liên quan đến nội dung này, bà Nguyễn Thị Bích Ngọc, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cho rằng cần thể chế chính sách về hợp tác liên kết. “Chúng tôi cho rằng chúng ta cần phải có một cơ chế độc lập và tự chủ cho các trường đại học để liên kết với các trường đại học trong khu vực và quốc tế, đặc biệt là các trường có danh tiếng để dần đổi mới, học tập kinh nghiệm quản lý, đổi mới phương thức đào tạo và nâng cao chất lượng đầu ra của sinh viên.

Đây là cách làm nhanh và hiệu quả nhất để chúng ta có thể tiếp nhận kinh nghiệm quản lý, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên. Cùng đó, có thể thu hút được sinh viên có trình độ chất lượng cao và hạn chế chuyện ‘chảy máu ngoại tệ’ trong đào tạo và thu hút dần các sinh viên quốc tế”.

Đề xuất đánh giá sinh viên tốt nghiệp loại Giỏi, Xuất sắc đúng thực chất

Sau vụ cháy trên, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã yêu cầu nước này "tiến hành điều tra sâu rộng”, hoàn thiện các kịch bản ứng phó trong trường hợp khẩn cấp và các biện pháp phòng tránh.

Được biết, trường tiểu học Anh Tài là một trường tư thục hoạt động toàn thời gian, gồm cả cấp mẫu giáo và tiểu học, được thành lập vào năm 2012. Hiện tại, trường có 2 cơ sở, với cơ sở chính tổ chức 20 lớp giảng dạy, hơn 1.200 sinh viên và đội ngũ giáo viên gồm 68 người.

Ký túc xá của học sinh tiểu học nằm ở tầng trên của trường mẫu giáo và đây có thể đây là nguyên nhân dẫn đến thảm kịch.

Vụ cháy đang gây làn sóng giận dữ bao trùm trên mạng xã hội Trung Quốc. Hàng loạt người dùng kêu gọi chính quyền các cấp điều tra và kỷ luật những bên lơ là, thiếu trách nhiệm trong công tác phòng cháy chữa cháy trường học. 

Cơ quan chức năng đang tiến hành điều tra nguyên nhân vụ cháy và nhà trường bị cáo buộc bỏ qua sự an toàn trong khuôn viên trường, không ưu tiên sức khỏe và tính mạng của học sinh. 

Trường đã không thực hiện đầy đủ các biện pháp phòng ngừa an toàn được quy định tại "Các yêu cầu phòng ngừa an toàn đối với trường tiểu học, trung học và mẫu giáo"- một tiêu chuẩn quốc gia của Trung Quốc có hiệu lực từ ngày 1/6/2022. 

Trường bị chỉ trích đã không cung cấp đầy đủ chương trình giáo dục về an toàn trong khuôn viên trường. Đối tượng thiệt mạng đều là học sinh lớp 3 và vụ việc xảy ra vào đêm khuya nên các em cần phải được đào tạo kỹ năng mới có thể ứng phó hiệu quả với hoàn cảnh đó.

Bên cạnh đó, sự chú ý cũng đang đổ dồn lên hệ thống các trường tư thục Trung Quốc. Một số ý kiến cho rằng việc theo đuổi và đặt lợi nhuận lên hàng đầu làm suy yếu nhiệm vụ giáo dục tại các trường này. Được biết, trong những năm gần đây, vấn đề an toàn cháy nổ và các tai nạn giáo dục khác hầu hết xảy ra ở các trường tư thục tại Trung Quốc.

Thống kê cho thấy, năm 2022, quốc gia này có 160.500 trường mầm non tư thục, giảm 6.213 trường so với năm trước, chiếm 55,49% tổng số trường mầm non cả nước. Có 21.267.800 trẻ em học mẫu giáo, giảm 1.852.500 trẻ so với năm trước, chiếm 55,49% tổng số trẻ mầm non cả nước. 

Có 10.500 trường tư thục cung cấp giáo dục bắt buộc (từ lớp 1 đến lớp 9) tại Trung Quốc, giảm 1.626 trường so với năm trước. Các trường tư thục này chiếm 5,23% tổng số trường trên toàn quốc. Số học sinh theo học các trường này là 13.568.500, giảm 3.172.500 học sinh so với năm trước.

Tử Huy

Đối với thạc sĩ các ngành, chuyên ngành đào tạo phù hợp với lĩnh vực công tác của vị trí việc làm cần thu hút, bác sĩ chuyên khoa cấp I, bác sĩ nội trú, dược sĩ chuyên khoa cấp I không quá 40 tuổi. Đối với những người đã tốt nghiệp đại học các ngành, chuyên ngành đào tạo phù hợp với lĩnh vực công tác của vị trí việc làm cần thu hút không quá 35 tuổi.

Các đối tượng trên được hỗ trợ tiền hàng tháng bằng 80% mức lương hiện hưởng cộng phụ cấp chức vụ lãnh đạo, phụ cấp thâm niên vượt khung (nếu có). Thời gian hưởng không quá 5 năm và mức hỗ trợ tiền một lần, đối với giáo sư 500 triệu đồng/người, phó giáo sư 400 triệu đồng/người; tiến sĩ, bác sĩ chuyên khoa cấp II, dược sĩ chuyên khoa cấp II là 250 triệu đồng/người.

Đối với thạc sĩ các ngành, chuyên ngành đào tạo phù hợp với lĩnh vực công tác của vị trí việc làm cần thu hút, bác sĩ chuyên khoa cấp I, bác sĩ nội trú, dược sĩ chuyên khoa cấp I là 150 triệu đồng/người; đại học các ngành, chuyên ngành đào tạo phù hợp với lĩnh vực công tác của vị trí việc làm cần thu hút 80 triệu đồng/người.

Những người này còn được hỗ trợ giải quyết cho thuê, thuê mua, mua nhà ở xã hội hoặc thuê nhà ở công vụ trên cơ sở quy định của pháp luật có liên quan.

Văn bản cũng quy định về mức tiền thưởng thành tích học tập, công tác. Theo đó, cán bộ, công chức, viên chức được Nhà nước phong học hàm giáo sư được thưởng 150 triệu đồng, phó giáo sư 100 triệu đồng...

Cũng theo GS Đức, từ các thống kê về đội ngũ tiến sĩ, phó giáo sư và giáo sư trong nhiều năm nay cho thấy, mặc dù nước ta đã có sự bổ sung hằng năm và cải thiện tích cực cả về số lượng và chất lượng, nhưng tiềm lực khoa học công nghệ này so với các trường đại học trên thế giới còn rất thấp.

“Việc đào tạo được đội ngũ này cũng không hề dễ dàng, không phải ngày một, ngày hai. Ngoài tố chất, còn mất nhiều thời gian, công sức,… Chưa kể, các giáo sư, phó giáo sư trong những lĩnh vực đặc thù như văn hóa, nghệ thuật lại càng quý và hiếm”, GS Đức nêu quan điểm.

Ngoài ra, theo GS Đức, việc này cũng có thể dẫn đến tình trạng "chảy máu chất xám" từ công sang tư.

Bởi đội ngũ giáo sư, phó giáo sư khi hết tuổi quy định buộc phải nghỉ tại các cơ sở giáo dục công lập. Nếu vẫn muốn tiếp tục cống hiến, họ phải làm việc tại các cơ sở giáo dục tư thục. So với các trường đại học công lập, các trường tư thục sẽ có nhiều chính sách thu hút, đãi ngộ hơn (trả lương cao hơn, được giao đảm trách vị trí lãnh đạo bộ môn, khoa…).

Điều này khiến các trường đại học công lập mất dần đội ngũ nhân lực chất lượng cao để mở ngành và duy trình ngành, đặc biệt là các ngành đào tạo sau đại học; mất đi người dẫn dắt các nhóm nghiên cứu, hướng dẫn nghiên cứu sinh… và thậm chí, còn thu hút theo cả những đội ngũ khác.

Theo GS Đức, ngay như ĐH Quốc gia Hà Nội cũng phải chịu ảnh hưởng bởi chính sách này.

“Thực tế, có nhiều giáo sư, phó giáo sư khi hết tuổi lao động nhưng còn đủ sức khỏe, minh mẫn, còn có khả năng giảng dạy, dẫn dắt nghiên cứu và cống hiến tốt, mong muốn tiếp tục làm việc ở các trường đại học, viện nghiên cứu đã từng gắn bó, hoặc tại các cơ sở giáo dục đại học công lập lớn, có uy tín. Song vì những quy định rào cản, nên sau khi đến tuổi nghỉ hưu, buộc phải chuyển ra làm việc ở các đơn vị tư thục”, GS Đức nói.

Theo GS Đức, nhiệm vụ của các đơn vị, cơ quan, bộ ngành không chỉ là tận dụng, phát huy, mà còn phải tạo mọi điều kiện thuận lợi cho đội ngũ trí thức (trong đó có các giáo sư, phó giáo sư) làm việc, cống hiến.

Do đó, GS Đức cho rằng đặc biệt Nhà nước cần cân nhắc về việc quy định tuổi nghỉ hưu đối với giáo sư, phó giáo sư, vì không phải dễ dàng đào tạo được đội ngũ này.

“Những người đủ sức khỏe, mong muốn cống hiến nên tận dụng. Nên để việc nghỉ hưu đối với các giáo sư, phó giáo sư là quyền, chứ không phải là nghĩa vụ bắt buộc.

Đặc biệt, trong bối cảnh tự chủ đại học như hiện nay, các cơ sở giáo dục đại học hoàn toàn có thể làm được điều đó do đó, nên để các trường tự quyết để thu hút đội ngũ giáo sư, phó giáo sư”.

GS Đức cũng cho rằng, Nhà nước cũng nên có chính sách để tạo điều kiện cho các giáo sư, phó giáo sư được tiếp tục làm quản lý cấp chuyên môn như chủ nhiệm bộ môn, trưởng nhóm nghiên cứu, trưởng phòng thí nghiệm… tại các tổ chức khoa học then chốt.

Các trường đại học 'mạnh tay' rót tiền, trải thảm đỏ thu hút tiến sĩ, giáo sư

Có con đang học lớp 4 tại Trường Tiểu học Đại Từ (Hoàng Mai), khi nghe nhà trường thông báo sẽ chuyển sang hình thức học trực tuyến vì thời tiết khắc nghiệt, chị Bảo Ngọc không quá lo lắng. “Trước đó, trong năm lớp 2 và lớp 3, con cũng đã quen với việc học online vì dịch Covid-19. Do đó, khi nghe thông báo từ cô giáo, con có thể vào học ngay mà không lạ lẫm với thao tác máy móc, thiết bị và cũng không cần sự hỗ trợ của bố mẹ”.

Tuy nhiên, trong ngày hôm qua, ban phụ huynh lấy ý kiến về học trực tuyến và trực tiếp, chị Ngọc cũng như hầu hết phụ huynh trong lớp đều đồng tình cho con đi học trực tiếp, tuy nhiên nên lùi thời gian học từ 7h40 xuống 8h15.

“Con đến trường được ngồi phòng điều hòa nên cũng rất ấm áp. Việc đi học đem lại nhiều lợi ích vì con được vận động, giao tiếp với thầy cô, bạn bè. Đây là điều nếu con học online ở nhà sẽ không có được”, chị Ngọc nói.

Theo quy định, học sinh mầm non, tiểu học được nghỉ học khi nhiệt độ ngoài trời dưới 10°C; học sinh THCS nghỉ học khi nhiệt độ ngoài trời dưới 7°C.

Trong những ngày rét đậm, căn cứ điều kiện thời tiết của từng địa phương, các nhà trường có thể điều chỉnh thời gian học sao cho học sinh không phải đến trường quá sớm. Trường hợp học sinh đến muộn vì lý do thời tiết, nhà trường cần linh hoạt giải quyết để học sinh được vào học.