Theo đó, hệ thống giáo dục nghề nghiệp (GDNN) với hơn 1.900 cơ sở, từ các trường Cao đẳng đến các trung tâm GDNN công lập và tư thục; mỗi năm tuyển sinh và đào tạo hơn 2 triệu người.

Trong năm học 2020-2021, hệ thống GDNN đã đạt được một số kết quả nổi bật như đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành các quyết định, chính sách hỗ trợ nhà giáo, người lao động gặp khó khăn do dịch bệnh phải dừng việc, nghỉ việc và hỗ trợ người sử dụng lao động đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho người lao động.

Bên cạnh đó, Chương trình “Đào tạo, đào tạo lại nâng cao kỹ năng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư” cũng đã được ban hành; chủ động tham mưu Thủ tướng Chính phủ chính sách đẩy nhanh đào tạo nghề và huy động lực lượng bộ đội xuất ngũ và học sinh, sinh viên đang học trong các cơ sở GDNN sẵn sàng cung ứng cho các địa phương bị thiếu hụt trầm trọng lao động,…

Về quy hoạch, sắp xếp, tổ chức lại mạng lưới, đến nay, đã sắp xếp giảm 176 cơ sở GDNN công lập (gồm 21 trường cao đẳng, 140 trường trung cấp, 15 trung tâm), tương đương 13% so với năm 2017, vượt chỉ tiêu giảm ít nhất 10% đầu mối các đơn vị sự nghiệp, từng bước khắc phục tình trạng manh mún về quy mô, dàn trải và trùng lắp về ngành, nghề đào tạo; giảm mạnh số lượng các đơn vị sự nghiệp công lập hoạt động không hiệu quả;...

Về tuyển sinh, đào tạo, trong bối cảnh đại dịch Covid-19 phức tạp, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã chỉ đạo tuyển sinh, đào tạo theo hướng mở, linh hoạt; ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin trong tuyên truyền, tư vấn tuyển sinh, tổ chức đào tạo trực tuyến, thực hiện “3 tại chỗ” ở một số trường có ngành/ nghề bắt buộc phải thực hành, thực tập trực tiếp; đào tạo thí điểm các chương trình chuyển giao từ Đức vẫn được duy trì; nhiều trường đào tạo nghề trọng điểm, chất lượng cao đã tuyển sinh vượt chỉ tiêu kế hoạch năm 2021.

Chất lượng và hiệu quả GDNN từng bước được nâng cao (năm 2019 chất lượng GDNN tăng 13 bậc, cao nhất trong ASEAN). Tỷ lệ học sinh, sinh viên tốt nghiệp có việc làm cao, đặc biệt một số nghề tỷ lệ có việc làm đạt trên 90%.

Ở một số nghề (nghề Hàn, Cơ - điện tử, Viễn thông, Logistic, Du lịch, Dầu khí…), kỹ năng nghề của lao động Việt Nam đáp ứng được yêu cầu của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và có thể đảm nhận nhiều vị trí công việc phức tạp mà trước đây phải do chuyên gia nước ngoài thực hiện.

Trong các cuộc thi tay nghề khu vực và thế giới, đoàn Việt Nam đã đạt thứ hạng cao. Đào tạo nghề cho lao động nông thôn, sau khi học nghề, số người có việc làm mới hoặc tiếp tục làm nghề cũ nhưng có năng suất, thu nhập cao hơn đạt trên 80%.

Thủ tướng Phạm Minh Chính chào mừng các đại biểu đến dự cuộc gặp mặt đầy ý nghĩa nhân Ngày 20/11 - Ảnh VGP.

Tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế, khó khăn hệ thống GDNN cần phải khắc phục như mạng lưới cơ sở GDNN vẫn còn tình trạng chồng chéo, phân tán, trùng lắp ngành, nghề đào tạo. Việc sáp nhập cơ sở GDNN ở một số địa phương mang tính hành chính, cơ học, chưa có nguyên tắc, tiếp chí sáp nhập cụ thể.

Về tuyển sinh, kết quả tuyển sinh và tốt nghiệp năm 2021 chỉ đạt 80% kế hoạch cả năm. Ngoài nguyên nhân cơ bản là tỷ lệ phân luồng học sinh THCS, THPT vào GDNN còn thấp do còn nhiều địa phương chưa quan tâm phát triển GDNN; tâm lý xã hội sính bằng cấp, chưa coi trọng GDNN và tuyển sinh đại học đa dạng, dễ dàng tiếp tục là áp lực cho tuyển sinh GDNN thì năm 2021.

Ngoài ra, vấn đề chuẩn bị đào tạo, đào tạo lại nhân lực đáp ứng yêu cầu của cuộc CMCN 4.0 và đào tạo nhân lực cho doanh nghiệp khi thực hiện thay đổi cơ cấu, công nghệ còn chậm; chưa có chính sách, cơ chế sử dụng đội ngũ cán bộ kỹ thuật trong doanh nghiệp tham gia vào công tác đào tạo các trình độ của GDNN. 

“Kinh nghiệm thành công của nhiều quốc gia phát triển cho thấy, nhân lực có kỹ năng, nhất là những người có tay nghề cao có vai trò đặc biệt quan trọng, góp phần tạo ra năng suất lao động vượt trội, thúc đẩy tăng trưởng GDP và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Thậm chí, lao động có kỹ năng được coi như đơn vị tiền tệ mới trong thị trường lao động toàn cầu. Các quốc gia phát triển trong khối G20, hay ở Châu Âu, điển hình như Cộng hòa liên bang Đức, dẫn đầu thế giới trong các lĩnh vực công nghiệp nặng và công nghệ cao với năng suất lao động vượt trội nhờ có 1 hệ thống đào tạo nghề tiên tiến và hiệu quả - mẫu hình để nhiều quốc gia trên thế giới nghiên cứu và học tập.

Hay các nước phát triển khu vực Châu Á như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan hay Singapore đều đã phát triển một hệ thống GDNN mang tầm thế giới - nền móng vững chắc giúp xây dựng và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho nền kinh tế đang phát triển mạnh mẽ”, lãnh đạo Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cho biết.

Trước những yêu cầu đặt ra, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương xây dựng Dự thảo Chiến lược phát triển GDNN đến năm 2030 và định hướng đến năm 2030.

Mục tiêu tổng quát của Chiến lược là nhằm phát triển nhanh GDNN theo hướng mở, linh hoạt, hiện đại và hiệu quả nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường lao động, của người dân và yêu cầu ngày càng cao về số lượng, cơ cấu, chất lượng nhân lực có kỹ năng nghề cho phát triển đất nước trong từng giai đoạn.

Trong đó, đến năm 2025, cơ bản đáp ứng nhu cầu nhân lực có kỹ năng nghề cho quốc gia đang phát triển, có công nghiệp theo hướng hiện đại; chất lượng đào tạo của một số trường tiếp cận trình độ các nước ASEAN-4, trong đó một số nghề bắt kịp trình độ các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới; góp phần nâng tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng cấp, chứng chỉ đạt 30%

Đến năm 2030, tập trung nâng cao chất lượng, hiệu quả GDNN nhằm đáp ứng nhu cầu nhân lực có kỹ năng nghề cho quốc gia đang phát triển, có công nghiệp hiện đại; chủ động tham gia vào thị trường đào tạo nhân lực quốc tế; một số trường bắt kịp trình độ các nước ASEAN-4, trong đó một số nghề tiếp cận trình độ các nước phát triển trong nhóm G20; góp phần nâng tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng cấp, chứng chỉ đạt 35-40%.

Đến năm 2045, GDNN đáp ứng nhu cầu nhân lực có kỹ năng nghề cao của một nước phát triển; trở thành quốc gia phát triển hàng đầu về GDNN trong khu vực ASEAN, bắt kịp trình độ tiên tiến của thế giới, có năng lực cạnh tranh vượt trội ở nhiều lĩnh vực, ngành, nghề đào tạo.

Thời Vũ

Đào tạo nguồn nhân lực có kỹ năng cao để bắt kịp xu hướng thế giới

Theo TS Trương Anh Dũng, Tổng cục trưởng Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, trong bối cảnh thay đổi của công nghệ 4.0, hoạt động đào tạo cũng cần chuyển hướng để bắt kịp với xu hướng thế giới về việc làm và kỹ năng cho lực lượng lao động.

Theo quy định tại Điều 49 Bộ luật lao động 2012 thì điều kiện hưởng bảo hiểm thất nghiệp như sau:

Người lao động quy định tại khoản 1 Điều 43 của Luật này đang đóng bảo hiểm thất nghiệp được hưởng trợ cấp thất nghiệp khi có đủ các điều kiện sau đây:

1. Chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc, trừ các trường hợp sau đây:

a) Người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc trái pháp luật;

b) Hưởng lương hưu, trợ cấp mất sức lao động hằng tháng;

Ảnh minh họa

2. Đã đóng bảo hiểm thất nghiệp từ đủ 12 tháng trở lên trong thời gian 24 tháng trước khi chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc đối với trường hợp quy định tại điểm a và điểm b khoản 1 Điều 43 của Luật này; đã đóng bảo hiểm thất nghiệp từ đủ 12 tháng trở lên trong thời gian 36 tháng trước khi chấm dứt hợp đồng lao động đối với trường hợp quy định tại điểm c khoản 1 Điều 43 của Luật này;

3. Đã nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp tại trung tâm dịch vụ việc làm theo quy định tại khoản 1 Điều 46 của Luật này;

4. Chưa tìm được việc làm sau 15 ngày, kể từ ngày nộp hồ sơ hưởng bảo hiểm thất nghiệp, trừ các trường hợp sau đây:

a) Thực hiện nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ công an;

b) Đi học tập có thời hạn từ đủ 12 tháng trở lên;

c) Chấp hành quyết định áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc;

d) Bị tạm giam; chấp hành hình phạt tù;

đ) Ra nước ngoài định cư; đi lao động ở nước ngoài theo hợp đồng;

e) Chết.

Trong trường hợp bạn đã trình bày thì bạn thôi việc do người sử dụng lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động nên bạn đã đáp ứng điều kiện cần để được hưởng trợ cấp thất nghiệp theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên để được hưởng trợ cấp thất nghiệp bạn còn phải đáp ứng các điều kiện đủ như sau:

Đã đóng bảo hiểm thất nghiệp 

- Từ đủ 12 tháng trở lên trong thời gian 24 tháng trước khi chấm dứt hợp đồng lao động xác định thời hạn/không xác định thời hạn;

- Từ đủ 12 tháng trở lên trong thời gian 36 tháng trước khi chấm dứt hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn từ đủ 03 tháng đến dưới 12 tháng;

Đã nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp tại trung tâm dịch vụ việc làm do cơ quan quản lý nhà nước về việc làm thành lập

Chưa tìm được việc làm sau 15 ngày, kể từ ngày nộp hồ sơ hưởng bảo hiểm thất nghiệp, trừ các trường hợp:

- Thực hiện nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ công an;

- Đi học tập có thời hạn từ đủ 12 tháng trở lên;

- Chấp hành quyết định áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc;

- Bị tạm giam; chấp hành hình phạt tù;

- Ra nước ngoài định cư; đi lao động ở nước ngoài theo hợp đồng;

- Chết.

Dựa vào những thông tin chúng tôi vừa cung cấp trên, bạn tham khảo áp dụng vào trường hợp của mình.

Luật sư Phạm Thị Bích Hảo, Giám đốc Công ty luật TNHH Đức An,Thanh Xuân

Bạn đọc muốn gửi các câu hỏi thắc mắc về các vấn đề pháp luật, xin gửi về địa chỉ banbandoc@vietnamnet.vn (Xin ghi rõ địa chỉ, số điện thoại để chúng tôi tiện liên hệ)

Ban Bạn đọc

Trợ cấp thôi việc cho lao động nữ vừa hưởng chế độ thai sản

Hiện công ty tôi có trường hợp lao động nữ nghỉ hết chế độ thai sản rồi xin nghỉ việc mà có tiền trợ cấp thôi việc. Cho tôi hỏi cách xác định mức lương tính trợ cấp thôi việc cho người này. Xin cảm ơn.

Phạm Thị Thuỳ Dương (SN 1996) liên tiếp trúng học bổng toàn phần tại Nhật Bản, Trung Quốc và Mỹ. Ảnh: NVCC

Chuyến du học bất ngờ

Thuỳ Dương là cựu học sinh chuyên Anh, Trường THPT Chuyên Thăng Long (Lâm Đồng). Trong 18 năm sống tại Đà Lạt, Dương chưa từng nghĩ đến việc sẽ học tập và sống ở một quốc gia khác.

Được tuyển thẳng vào đại học, dù chưa có chuẩn bị trước, nhưng trong một lần thử gửi hồ sơ đến Ritsumeikan Asia Pacific University (Nhật Bản), Dương bất ngờ khi nhận được thông báo trúng học bổng toàn phần.

Năm 2014, Dương háo hức lên đường sang đất nước mặt trời mọc. Thế nhưng những hân hoan ban đầu nhanh chóng qua đi, Dương phải đối mặt với khó khăn về khác biệt văn hoá và áp lực học hành.

“Do đặc thù là trường quốc tế nên có nhiều sinh viên đến từ các quốc gia khác nhau. Thậm chí trong nhóm bài tập của mình có 6 người đến từ 6 nước khác nhau. Đôi lúc không khí cuộc họp trở nên căng thẳng vì mình nói tiếng Anh còn các bạn nói tiếng Nhật nên không thể hiểu được nhau. Mình cũng chưa kịp làm quen với phương pháp học tập ở bậc đại học, phải tự nghiên cứu, tự tìm hiểu”.

Cố gắng khắc phục dần bằng cách tham gia nhiều hoạt động ngoại khoá, làm thêm các công việc khác nhau, Dương dần dần thích nghi, học cách cân bằng, lên kế hoạch học tập cụ thể.

Dù vậy, đến năm cuối đại học, Dương phân vân trước lựa chọn học lên hay đi làm sau khi tốt nghiệp. Hụt hẫng khi nhận thư từ chối hồ sơ xin học thạc sĩ vào Đại học Thanh Hoa (Trung Quốc) nên Dương quyết định đi làm trước.

“Năm 2018, mình đi thực tập tại một công ty IT chi nhánh ở Việt Nam với hi vọng “rẽ ngang làm kinh tế”. Dù đang làm nhưng đầu óc mình lúc nào cũng nghĩ về giảng đường, về nghiên cứu,… nên không thể phát triển được cái mới cho công việc hiện tại”.

Vừa hạ quyết tâm cao đi học thạc sĩ, Dương lại nhận được lời mời từ một công ty tại Nhật với mức lương cao. Trước lời khuyên đi làm tiếp của mọi người, Dương từ chối công việc như mơ, chọn gap year 1 năm. Dương trở về nhà để tập trung viết bài luận, suy nghĩ về định hướng nghiên cứu và hoàn thiện hồ sơ xin học bổng.

Sau thời gian kiên trì chờ đợi, cuối năm 2019, Dương nhận được học bổng toàn phần bậc thạc sĩ chuyên ngành Chính trị và Quan hệ quốc tế tại Yenching Academy của Đại học Bắc Kinh, Trung Quốc.

Nói về lý do chọn Trung Quốc chứ không phải châu u hay Mỹ, Úc, Dương chia sẻ bản thân có mối quan tâm học thuật đặc biệt với Trung Quốc. Và hướng nghiên cứu của Dương về Quan hệ quốc tế - Chính trị khu vực Đông Á – Đông Nam Á, cụ thể là vai trò của Trung Quốc đối với các nước khác.

Tốt nghiệp xuất sắc ở ngôi trường toàn ‘học bá’

Từng có kinh nghiệm học tập trong môi trường đa văn hoá, Dương nhanh chóng bắt nhịp khi sang Trung Quốc. Dù vậy, cô gái Đà Lạt vẫn bị choáng ngợp bởi trong lớp hội tụ những sinh viên có thành tích vô cùng xuất sắc (thường được giới trẻ Trung Quốc gọi là 'học bá').

Bên cạnh đó, chương trình học ở trường đại học danh tiếng Trung Quốc khá “nặng”, đòi hỏi kỹ năng nghiên cứu tốt. 

“Khoá của mình chỉ có khoảng 100 bạn, trừ những môn cơ sở thì mỗi lớp học tối đa chỉ 15 – 10 người. Xung quanh mình toàn người xuất sắc, đến từ những ngôi trường nổi tiếng như Harvard, Yale, Princeton,… nên khá áp lực. Để sớm hoà nhập mình phải học cách lên tiếng, đưa ra quan điểm cá nhân và tham gia nhiều hoạt động ngoại khóa khác cùng các bạn”, Dương kể.

Một điểm đặc biệt trong chương trình học là ngoài những môn chuyên ngành, trường khuyến khích sinh viên nghiên cứu liên ngành hay học thêm các môn khác về lịch sử, kinh tế để phát triển góc nhìn đa chiều. Tuy nhiên, môn học “khó nhằn” nhất theo Dương là Triết học Trung Hoa. Trước kho tàng kiến thức mênh mông, cách học của Dương là đặt câu hỏi tạo mối liên hệ giữa mỗi chủ đề và đề tài nghiên cứu.

“Tò mò tìm câu trả lời buộc mình phải đọc thêm sách, tự tìm hiểu và khoanh vùng tiếp thu kiến thức dễ hơn. Đối với chủ đề khô khan, mình thường học nhóm cùng các bạn để trao đổi, tranh luận trên nhiều góc độ một cách hứng thú”.

Thùy Dương tốt nghiệp ở Peking University, trường đại học danh giá nhất, nhì Trung Quốc, nơi có rất nhiều sinh viên xuất sắc (thường được gọi là 'học bá') theo học. Ảnh: NVCC

Sau một thời gian học tập, điều Dương thích nhất là trường luôn ủng hộ, tạo điều kiện để sinh viên phát triển nhiều đề tài nghiên cứu. Trường cũng tổ chức nhiều chuyến đi thực địa để sinh viên khảo sát tính thực tiễn của mỗi đề tài.

Chẳng hạn khi làm đề tài về người nhập cư tại Trung Quốc, Dương được tới Quảng Châu trực tiếp trò chuyện, phỏng vấn người châu Phi sinh sống và làm việc tại đây. Những chuyến đi này giúp Dương hình thành thói quen tư duy và gắn mọi nghiên cứu của mình với thực tế.

Đối với Dương, năm 2020 là khoảng thời gian bận rộn nhất khi vừa tham gia trợ giảng cho giáo sư tại Mỹ, vừa chuẩn bị hồ sơ xin học tiến sĩ và hoàn thành luận án.

Một lần nữa, điều bất ngờ đến với Dương khi nhận được thư chấp thuận trở thành nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Đại học California, San Diego (Mỹ) với mức hỗ trợ tài chính hơn 290.000 USD/5 năm và học bổng toàn phần tại Đại học British Columbia (Canada) khi chưa tốt nghiệp.

Tháng 7/2021, với nhiều thành tích ấn tượng về nghiên cứu, Dương nhận tấm bằng thạc sĩ xuất sắc với số điểm GPA 3.96/4, chính thức khép lại hành trình tại ngôi trường danh tiếng bậc nhất ở Trung Quốc.

“Mỗi đất nước sẽ mang lại cho mình những trải nghiệm khác nhau, càng học càng thấy mình biết ít đi”, Dương chia sẻ. Dương cho biết cô sẽ tiếp tục theo đuổi đam mê học thuật để thực hiện ước mơ trở thành một giáo sư ngành Quan hệ quốc tế.

Ngọc Linh

Cô gái Cao Bằng từ Thụy Sĩ đến ‘Cambridge Trung Quốc’

Doanh Thị Kim Ngân, 26 tuổi, sinh ra và lớn lên tại TP. Cao Bằng vừa giành học bổng thạc sĩ ngành Quản trị kinh doanh tại ĐH Bắc Kinh (Trung Quốc) sau 2 năm đi làm.

Hồ nằm cao hơn hệ thống sông ngầm khoảng 15m nên nhìn như được “treo” trên vách hang.

Vào thời điểm được phát hiện, do thiếu nhiều trang thiết bị thăm dò độ sâu, các thành viên của đoàn chưa thể tìm ra mạch nước tạo nên vị trí đặc biệt của hồ.

Trong lần trở lại này, ông Lê Lưu Dũng cho biết, mực nước trong hồ Lơ Lửng đã dâng cao hơn, nước trong hồ bắt đầu tràn xuống các hồ nước khác ở khu vực lân cận. 

Ở thời điểm hiện tại, hồ được đánh giá là hồ nước sâu nhất trong hang Thung, mực nước trong hồ luôn được duy trì ổn định kể cả trong mùa khô.

“Do hồ nước quá sâu kèm theo những khối nhũ tạo ra địa hình như hàm ếch nên nhóm thám hiểm hang động vẫn đang gặp khó khăn để khám phá hết. Theo dự đoán, đáy của hồ có thể sẽ rất gần với mực nước của sông ngầm chính ở hang Thung”, ông Lê Lưu Dũng chia sẻ.

Cùng ngắm vẻ đẹp siêu thực của hồ Lơ Lửng:

Hồ bí ẩn 'treo' lơ lửng trên vách hang ở Quảng Bình bất ngờ bị tụt 2m nước