Vì vậy, muốn ngăn ngừa bạo lực, cần phải “xả van” bằng cải cách giáo dục, nhất là hành chính giáo dục để trao quyền tự chủ cho các trường về cả nội dung, phương pháp giáo dục và các hoạt động văn hóa trong trường. 

Xây dựng văn hóa trường học lành mạnh, phong phú, trong đó có văn hóa đọc là nền tảng, việc làm chiến lược, lâu dài. Thực tế, những ngôi trường có văn hóa đọc tốt ở Nhật ít có bạo lực học đường. 

Có thể thấy các trường học ở Việt Nam hầu như đều có thư viện. Nhưng thực tế bạo lực học đường vẫn diễn ra, thậm chí ngày một nhiều hơn và mức độ các vụ việc nghiêm trọng hơn. Liệu văn hóa đọc có thực sự chống được bạo lực học đường không, thưa ông?

Nếu đến thăm các trường và nghe thuyết minh ta sẽ thấy mọi việc đều “very good”. Nhưng nếu bước chân vào thư viện ta sẽ thấy choáng vì nó quá… ngay ngắn. Các cuốn sách bìa cứng, to, dày nằm nghiêm trang trên giá; không ai đọc, không ai mượn! 

Tức là có sách nhưng sách “chết”. Thư viện ngắc ngoải hoặc đã “chết lâm sàng”. Thư viện có, thủ thư có, sách có nhưng không mấy ai đọc, mấy ai mượn. Giáo viên có mượn cũng chỉ mượn sách thiết kế bài giảng, sách tham khảo soạn bài, bộ đề... 

Tệ hơn, ở nhiều trường, thư viện chỉ có tấm biển và không có gì trong đó. Vài cuốn sách giáo khoa cũ phủ bụi, vài cái bàn chỏng chơ. Tôi đã đến hai, ba trường THCS không xa Hà Nội nhưng không hề có thư viện dù trường thành lập được trên 20 năm. Có một căn phòng gọi là thư viện nhưng ngó vào nó là một căn phòng bỏ hoang. Nhiều trường còn không có nhân sự phụ trách thư viện mà phó mặc cho giáo viên kiêm nhiệm...

Nếu làm một cuộc điều tra tổng thể xem giáo viên mỗi năm đọc bao nhiêu sách, đọc sách gì, học sinh mượn sách gì, đọc sách gì, tôi nghĩ kết quả sẽ làm cho tất cả chúng ta phải suy nghĩ. Tôi có số liệu do chính thủ thư một số trường cung cấp. Nhìn vào đó tôi thấy nhói lòng vì số sách học sinh mượn rất nhỏ, số học sinh đến thư viện ít không thể tin nổi. 

Nếu so sánh với Nhật - nơi mỗi năm trẻ em mượn hàng trăm triệu bản sách từ thư viện công, ta sẽ thấy rất buồn, rất choáng váng. Chính vì vậy, có thể nói, văn hóa đọc ở trường học nói chung chưa có, chưa mạnh. Trong cái chung đó cũng có những trường làm tốt nhưng chiếm tỉ lệ rất nhỏ. 

Hãy làm một phép thử, điều tra xem các trường xảy ra bạo lực học đường nghiêm trọng xem thư viện hoạt động thế nào, giáo viên, học sinh đang đọc sách gì, đọc thế nào, tôi tin sẽ có kết quả khớp với dự đoán của tôi.  

Ông nhìn nhận và đánh giá việc phát triển văn hóa đọc ở các nhà trường hiện nay như thế nào?

Về cơ bản mới ở bước chập chững ban đầu. Một số trường làm được một số việc tốt. Song tổng thể chúng ta phải can đảm thừa nhận rằng còn rất yếu. Các thư viện chưa thu hút được giáo viên và học sinh. Học sinh chỉ đọc sách giáo khoa, giáo viên chỉ đọc sách tham khảo soạn bài là xu hướng chủ lưu.

Hiếm có các trường thư viện là trung tâm của các hoạt động thông tin, giáo dục. Nhiều nơi tổ chức ngày sách và văn hóa đọc nhưng mới chỉ là lễ lạt. Nhìn vào số lượng sách trong thư viện và số lượng học sinh đến thư viện là rõ. Kể cả các trường chuyên, tình hình cũng không mấy khả quan hơn. 

Để chống bạo lực học đường bằng văn hóa đọc, theo ông, có cần quan tâm, “kén chọn” kỹcác loại sách?

Sách chọn vào thư viện trường học cần phải được lựa chọn kĩ dựa trên các tiêu chuẩn liên quan đến giáo dục. Như ở Nhật, Hiệp hội thư viện trường học có đặt ra tiêu chuẩn lựa chọn sách rất nghiêm ngặt, chi tiết. 

Nếu vào thăm các thư viện trường học Việt Nam hiện nay và khảo sát, ta sẽ thấy có rất nhiều sách “cúng cụ” ở đây. Đó là những sách có nội dung không phù hợp với học sinh, giáo viên, hoặc không có nội dung thiết thực, vô thưởng vô phạt, thậm chí vi phạm bản quyền (xào xáo) nhưng các trường vẫn mua vì bị “gợi ý” hoặc vì chiết khấu của chúng rất cao. Vì vậy số lượng có vẻ nhiều nhưng thực ra lại không hề hữu ích. 

Nên tham khảo các chuyên gia, giáo viên… để lựa chọn sách cho phù hợp. Sách cho học sinh cần đảm bảo phong phú và cân bằng. Phong phú là đầy đủ các lĩnh vực: Văn học, lịch sử, địa lý, đời sống, khoa học, triết học... Cân bằng là tỉ lệ sách học tập, khai phóng phải lớn hơn sách giải trí.

Xin cảm ơn ông!

Xử lý qua loa như 'giấu bụi dưới thảm', bạo lực học đường chưa chấm dứt

HCV nội dung này thuộc về VĐV của Singapore - Shanti Pereira, sau khi đạt thành tích 11 giây 20. VĐV Farzaneh Fasihi của Iran đạt thành tích 11 giây 39 để đoạt HCB, trong khi HCĐ thuộc về Ge Manqi của Trung Quốc, với thời gian 11 giây 40.

Trong khi đó, trên đường chạy 100m của nam, Hiroki Yanagita của Nhật Bản trở thành người chạy nhanh nhất châu Á khi cán đích đầu tiên với thời gian 10 giây 02, qua đó giành HCV danh giá.

Về đích thứ hai là Abdullah Abkar Mohammed của Saudi Arabia khi đạt thành tích 10 giây 19. Với thời gian 10 giây 23, Hassan Taftian người Iran mang về cho mình tấm HCĐ.

Giải Điền kinh vô địch châu Á 2023 (Asian Athletics Championships - AAC) được tổ chức tại SVĐ Quốc gia Supachalasai ở thủ đô Bangkok, Thái Lan.

Đây là lần thứ 25 giải đấu được tổ chức, với góp mặt của hàng nghìn VĐV đến từ 42 quốc gia và vùng lãnh thổ trên toàn châu lục.

Sau 3 ngày tranh tài, đoàn Nhật Bản đang dẫn đầu trên bảng tổng sắp huy chương với 11 HCV, bỏ xa đoàn xếp thứ hai là Trung Quốc tới 6 HCV.

Đoàn thể thao Việt Nam tạm xếp thứ 13 cùng Kuwait và Mông Cổ, nhờ tấm HCĐ giành được của VĐV nhảy xa ba bước Nguyễn Thị Hường.

VĐV được kỳ vọng nhất là Nguyễn Thị Oanh thi đấu không thành công ở cả 2 nội dung sở trường là 1.500m và 3.000m vượt chướng ngại vật.

Bảng tổng sắp huy chương giải điền kinh vô địch châu Á 2023 (tính hết ngày 14/7)

Xem cú nhảy giúp Nguyễn Thị Hường đoạt HCĐ châu Á 2023:

Lịch thi đấu giải Điền kinh vô địch châu Á 2023: Nguyễn Thị Oanh 'săn' vàng

Nhân vật muốn giúp tuyển bóng chuyền là người rất nhiệt tình, giúp đỡ nhiều về công việc, nhưng không chi trả kinh phí cho chuyến đi sắp tới",HLV Nguyễn Tuấn Kiệt nói với VietNamNet.

Thuyền trưởng tuyển bóng chuyền nữ Việt Nam chia sẻ thêm: "Thực tế khi các đội tham dự FIVB Challenger Cup 2023 cũng đã được BTC hỗ trợ về kinh phí, còn lại LĐBC Việt Nam sẽ lo đủ cho các VĐV chứ không phải nhờ tới cá nhân nào".

HLV Tuấn Kiệt thừa nhận trong năm 2023 LĐBC Việt Nam phải căng mình lo kinh phí cho các đội tuyển, trong đó nhiều nhất là ĐTQG. 

Chẳng hạn như giải vô địch các CLB châu Á 2023 tổ chức ở Vĩnh Phúc, LĐBC Việt Nam đứng ra tổ chức và chi một số tiền rất lớn trong vai trò chủ nhà. Bên cạnh giải này, trong năm 2023 còn có SEA Games, vô địch châu Á, Asiad 19, VTV Cup, ASEAN Grand Prix, FIVB Challenge Cup ...

Tuy nhiên, phía LĐBC Việt Nam vẫn khẳng định có thể lo đủ kinh phí cho tuyển bóng chuyền nữ Việt Nam khi tham dự các giải đấu quốc tế, trong đó có FIVB Challenge Cup 2023 tại Pháp.

"Khó khăn lúc này không phải là tài chính. Rắc rối nằm ở khâu làm Visa cho đội tuyển. Theo kế hoạch đội lên đường sang Pháp vào ngày 25/7, nhưng hiện tại chúng tôi đang chạy đua với thời gian để kịp hoàn thiện các thủ tục",HLV Tuấn Kiệt cho biết.

Tổng thư ký LĐBC Việt Nam Lê Trí Trường cũng lên tiếng về vấn đề kinh phí của tuyển bóng chuyền nữ Việt Nam trước FIVB Challenge Cup 2023: "Quan điểm của LĐBC Việt Nam là chắc chắn cử đội tuyển nữ đi dự giải vì đây là cơ hội quan trọng và lần đầu tiên Việt Nam ra sân chơi thế giới.

Chúng tôi xem xét về điều lệ của giải FIVB Challenge Cup 2023. Ban tổ chức giải  có sự hỗ trợ một phần kinh phí cho các đội tham dự. Ngoài ra, chúng tôi tính toán kĩ về tài chính để lên phương án cử đội tuyển bóng chuyền nữ Việt Nam đến Pháp".

Chuẩn bị cho FIVB Challenge Cup 2023, tuyển bóng chuyền nữ Việt Nam hội quân vào ngày 5/7. HLV Tuấn Kiệt giữ nguyên thành phần VĐV như tại AVC Challenge Cup 2023 - giải đấu mà Thanh Thúy và các đồng đội giành ngôi vô địch.

Để thu thập thông tin về Liên Xô, CIA đã tích cực sử dụng các nguồn mở và từ những năm 1960, ở Mỹ đã có các hệ thống dịch máy các ấn phẩm của Liên Xô, chủ yếu là các công trình khoa học. Tuy nhiên, cùng với việc đó, cho đến khi Liên Xô sụp đổ, Mỹ liên tục gửi các điệp viên và kẻ phá hoại đã qua các khóa huấn luyện đặc biệt tới lãnh thổ Xô viết.

Hàng nghìn người Mỹ và công dân của các nước khác trên thế giới thông qua các kênh trao đổi khoa học, du lịch, văn hóa quốc tế và ngoại giao đã ở Liên Xô một cách hợp pháp. Những người nước ngoài được tình báo Mỹ tuyển dụng nhận được hướng dẫn cơ bản, cụ thể và chi tiết về tâm lý của người Xô viết - điều cần thiết để thu thập thành công thông tin từ các công dân Liên Xô.

Vào những năm 1950, CIA đã phê duyệt “Kế hoạch Tấn công Tâm lý (Liên Xô)”, trong đó, có liệt kê một danh sách các giá trị chung của Nga và “thế giới tự do”. Trước hết, đó là lòng hiếu khách, sự trung thực, tình yêu thương gia đình, lòng nhân ái và sự hào phóng. Người ta cho rằng các cuộc trò chuyện về những chủ đề này có thể thu hút được thiện cảm của những người đối thoại Liên Xô và khiến họ thẳng thắn.

Đặc biệt người Nga thích nói về sự đóng góp của người Nga đối với văn hóa thế giới, về nền văn học Nga vĩ đại. Khi đòn đánh vào lòng tự tôn dân tộc của người Nga không có kết quả, người Mỹ sử dụng "con bê vàng" - khai thác việc công dân Liên Xô thường bán thông tin để đổi lấy hàng hóa, đồ ngoại. Khi cả điều này cũng không giúp được gì, các điệp viên phải dùng đến áp lực mở.

Là thành viên của cộng đồng tình báo Mỹ, CIA đặc trách thu thập thông tin tình báo ở nước ngoài. Nguồn: wikipedia.org

"Để thu hút những người nắm giữ thông tin tình báo đáng quan tâm vào mạng lưới gián điệp của mình, các cơ quan đặc vụ Mỹ không từ bất cứ thủ đoạn nào", cuốn "Bí mật của các cơ quan mật vụ Mỹ" xuất bản ở Moscow năm 1973 cho biết. Họ kích động nhân dân Liên Xô thực hiện các hành động bất hợp pháp, tạo ra các tình huống để có thể bị buộc tội, tuyên truyền và kích thích lòng tham kinh tế, tìm kiếm điểm yếu ở nạn nhân của họ; sau đó, thường bằng cách tống tiền trực tiếp, cố gắng thuyết phục “con mồi” hợp tác".

Một loại gián điệp khác của CIA là những cựu công dân Liên Xô, thường là những người thuộc làn sóng di cư thứ hai. Trong những năm 1949-1960, việc gửi ồ ạt các đặc vụ loại này được thực hiện theo chương trình Aerosol. Những người này vượt qua biên giới ở những nơi khó tiếp cận, và đôi khi được thả dù. Ở Liên Xô, họ dùng tiền bạc thu phục các thành viên của tổ chức chống Liên Xô, đại diện của các dân tộc thiểu số của Nga, người Ukraine chống đối và những người Baltic theo chủ nghĩa dân tộc.

Các điệp viên là người di cư được đào tạo tại “Viện Nghiên cứu Liên Xô” và tại một số trường tình báo. Theo quy luật, những người này nhớ về thực tế Liên Xô, tuy nhiên, nhiều điều đã thay đổi trong thời gian họ vắng mặt. Các điệp viên có thể bị lộ vì họ không biết các câu cửa miệng, tiếng lóng từ các bộ phim hoặc các từ viết tắt thông thường xuất hiện trong những năm gần đây.

Trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh, tạp chí Time đã đăng một bài báo về trại huấn luyện “Mũ nồi xanh” ở Bad Tölz, Tây Đức. Ở đó, những kẻ phá hoại được dạy tiếng Nga và các ngôn ngữ Đông Âu khác. Ngoài việc thông thạo ngôn ngữ, các đặc vụ phải biết, ví dụ, lời của các bài hát phổ biến. Thông tin có giá trị về nội dung của các chương trình đào tạo đã được cung cấp cho các cơ quan mật vụ Liên Xô bởi điệp viên CIA Yevgeny Golubev, người được đào tạo tại trường tình báo ở Badwerisofen (Bavaria) mà người Mỹ đã tung vào Sakhalin năm 1952.

Nhà nghiên cứu Alexander Kostanov cho biết: “Việc giảng dạy và đào tạo tâm lý cho các học viên nhằm củng cố quan điểm và niềm tin chống Liên Xô của họ. Đồng thời, để cập nhật về tình hình Liên Xô, họ được phép nghe các chương trình phát thanh của Liên Xô, đọc báo Pravda và Izvestia. Say rượu được coi là thói quen xấu nhất của người dân Liên Xô (cùng các điểm yếu cố hữu thường gặp ở người Liên Xô: tham lam, khoe khoang, kiêu căng, v.v.), là “vũ khí” lợi hại đối với các điệp viên. “Cho người đàn ông uống. Rượu là đồng minh của bạn”, một trong những phương châm hành động của CIA.

Huấn luyện điệp viên

Nhà báo, nhà văn và sử gia về ngành tình báo Alexander Vasiliev, tác giả của hai cuốn sách thuộc tài liệu lưu trữ của Ủy ban An ninh Nhà nước Liên Xô (từ 1987 đến 1990, là nhân viên của Tổng cục I KGB, từ giữa những năm 90, sống cùng gia đình ở Anh), cho biết trong một cuộc phỏng vấn với nhà báo Na Uy rằng, tại Học viện mang tên Yu.V. Andropov, nơi ông theo học 2 năm vào cuối những năm 80, người ta đã dày công đào tạo những cán bộ tình báo kỹ năng che giấu "bản chất gián điệp của họ" không chỉ bằng cách thông qua tóc giả, đeo kính màu và biến đổi hình thức bên ngoài. 

Ngoài ngoại ngữ, chính trị và kinh tế, tại Học viện Andropov, các học viên còn được dạy cách tuyển dụng các đặc vụ, trong đó các trò chơi nhập vai được sử dụng - các sĩ quan cấp cao đóng vai người nộp đơn tuyển dụng hoặc đã được tuyển dụng. Alexander Vasiliev cho công tác tuyển dụng là môn học khó nhất, vì nó đòi hỏi học viên phải có sự chuẩn bị tâm lý đặc biệt và khả năng hiểu một người một cách sâu sắc, toàn diện.

Cựu sĩ quan tình báo Vasiliev tin rằng, khó khăn chính trong những năm học tập là phát triển khả năng "tốt với mọi người" - điều này cũng được yêu cầu bởi nghề nghiệp tương lai để thiết lập và duy trì các mối quan hệ. Một điệp viên không biết cách hòa hợp với mọi người xung quanh mình thì không thể là một điệp viên giỏi - đây là quan điểm, theo Vasiliev, người ta đã dạy ở Học viện.

Hai năm trước, trang The Interpreter đã công bố một loạt tài liệu mật thể hiện chi tiết quá trình đào tạo các điệp viên KGB trong những năm 70 và 80 của thế kỷ trước với sáu giáo trình huấn luyện. Đầu tiên, các sĩ quan tình báo Liên Xô được dạy cách chọn quy trình tuyển dụng điệp viên nước ngoài. Trong giáo trình thứ hai, các học viên trường dòng KGB được huấn luyện đưa thông tin sai lệch, cả truyền miệng và bằng “tài liệu”. Đặc biệt, giáo trình “Tình báo chính trị từ lãnh thổ Liên Xô” cảnh giác các hình thức tuyển dụng công dân Liên Xô.

KGB - cơ quan tình báo lừng lẫy một thời của Liên Xô. Nguồn: theamericans.fandom.com

Trong giáo trình "Giao tiếp với đặc tình", hướng dẫn về việc lựa chọn địa điểm để giao tiếp với đặc tình đã được trình bày chi tiết. Các điệp viên KGB thậm chí còn được dạy... để "giáo dục" các đặc vụ được tuyển dụng, những người, như được mô tả trong các cẩm nang, thường xuyên bị ảnh hưởng bởi mô hình và hành vi tư sản; các học viên được dạy áp dụng cách tiếp cận riêng với những đối tượng như vậy…

Trong cuốn "Những chỉ dẫn bí mật của CIA và KGB về việc thu thập dữ kiện, âm mưu và thông tin sai lệch" của Viktor Popenko như chính tác giả đã chỉ ra, dựa trên hồi ký của các cựu điệp viên CIA, mà họ đã viết vào thời kỳ hậu Xô viết, kể chi tiết về hệ thống đào tạo các điệp viên CIA. Popenko viện dẫn các đặc điểm thực tế trong một trường tình báo của Mỹ có tên "Trang trại" ("Farm") đóng ở thị trấn Camp Perry (Virginia).

Giống như ở trường KGB, các học viên của trung tâm đào tạo này học ngoại ngữ và các ngành khác (hoạt động tình báo, các hoạt động quân sự và tâm lý…), mỗi người trong số họ được chỉ định một người hướng dẫn-cố vấn, được lưu ý về những điểm mạnh và điểm yếu của đặc vụ tương lai. Chính thức, họ học ở trường tình báo trong một năm, nhưng họ "thử thách" đặc vụ trong trạng thái sẵn sàng "chiến đấu" trong vài năm nữa.

Tại "Farm", họ được huấn luyện về thể chất và bắn súng (bao gồm cả bắn bằng các loại vũ khí "gián điệp" đặc biệt). Rèn luyện thể chất bao gồm chơi bóng rổ, bóng chuyền, cử tạ. Các giờ học võ thuật tổng hợp để huấn luyện một đặc vụ có thể chống trả trong trường hợp bị kẻ thù tấn công bất ngờ. Trong cuốn sách của Viktor Popenko, thậm chí còn mô tả các hướng dẫn bằng hình ảnh để huấn luyện một số "thủ thuật" gián điệp, được dạy cho các học viên của "Farm". Có hẳn cả chương ăn cắp mẫu chìa khóa bằng cách sử dụng các loại vật liệu khác nhau để lấy dấu chìa khóa - sử dụng plasticine, stens (dùng trong nha khoa), silicone paste, polyme, thạch cao...

Các nhà sử học hiện đại của các cơ quan đặc vụ tin rằng, sự mất cân đối nhất định giữa số lượng hồi ký của các cựu điệp viên KGB và CIA đã không giúp có được một phép so sánh toàn diện và chi tiết về phương pháp đào tạo của các trường tình báo của Liên Xô và Mỹ; hầu hết thông tin về hoạt động của các cơ sở đào tạo sĩ quan tình báo Liên Xô vẫn còn được bảo mật hoặc được các tác giả hồi ký trình bày một cách xuề xòa, khô khan và không có các thông tin liên quan cần thiết.

Nguyên tắc chọn mật danh

Theo các các nguồn mở, các “mật danh” hoạt động của các tình báo viên trong các tài liệu chính thức của tình báo Liên Xô là ngắn gọn và dễ nhớ, không có quy định nghiêm ngặt nào liên quan đến việc chọn mật danh cụ thể cho một cán bộ tình báo. Cựu thiếu tá KGB Boris Karpichkov (theo một số nguồn tin, là điệp viên hai mang của tình báo Anh), người từng làm việc ở Latvia và chạy sang phương Tây sau khi Liên Xô sụp đổ cho rằng, trong việc lựa chọn “mật danh”, "mỗi người được chọn tùy thích".

Đại bản doanh KGB tại Quảng trường Lubyanka (Moscow). Nguồn: wikipedia.org

Khi được hỏi tại sao chọn mật danh “Con kiến” ("Ant") cho mình, Karpichkov giải thích: "Con kiến nhỏ, nhưng nó cắn rất đau!" ... Về cơ bản, theo Karpichkov, những người hoạt động trong mặt trận vô hình này có thể tự chọn biệt danh của mình, theo ý của mình. Một đặc điểm thống nhất nổi bật là các mật danh đó phải là một từ, ngắn và kêu, càng nhiều nghĩa càng tốt.

Tổng thống Putin đương nhiệm của Nga có “mật danh” hoạt động là "Platov", được lấy trong thời gian học tập tại trường tình báo. Theo “cựu trưởng khoa” của trường tình báo nơi Putin học và “người bạn cùng khóa”, chính ông đã chọn "nickname" này cho Putin - ông giải thích sự lựa chọn này là do bút danh ngắn và có từ giống với tên thật.

Mật danh hoạt động nổi tiếng nhất của sĩ quan tình báo huyền thoại Liên Xô Richard Sorge là Ramsay. Ở vùng Penza hiện đại, thuộc quận Mokshan, có làng Ramzai. Từ Finno-Ugric từ "Ramzai" có nghĩa là "Nước tinh khiết". Các sử gia các cơ quan tình báo của Liên Xô có một giả thuyết rằng mật danh đó được đặt cho Sorge bởi người cố vấn của ông - K. M. Basov - một cán bộ của Cục tình báo đối ngoại Liên Xô.

Theo VOV

Hai 'ông lớn' an ninh - tình báo của Anh

Cục Mật vụ, tổ chức tiền thân của hệ thống an ninh, tình báo (AN-TB) Anh ra đời tháng 10/1909 với chức năng đấu tranh chống lại các hoạt động gián điệp của Đức.

Tổng thống Donald Trump được tin đang đẩy Mỹ vào tình thế nguy hiểm về tài chính khi tấn công Trung Quốc, chủ nợ lớn thứ hai của nước này. Ảnh: Reuters

Hiếm có ai chọn cách dành nhiều ngày để lăng mạ và tô xấu hình ảnh của một nhà cho vay tiềm năng, khi mình đang thực hiện một chương trình hành động cần vay rất nhiều tiền. Nhưng đó lại là điều chính quyền ông Trump đang làm với Trung Quốc.

Mỹ đang thâm hụt ngân sách nghiêm trọng một phần vì nỗ lực kích thích nền kinh tế và hạn chế thiệt hại tài chính do Covid-19 gây ra cho người dân, các doanh nghiệp và tổ chức trong nước.

Thống kê của Bộ Tài chính Mỹ cho thấy, trong 3 tháng qua, nợ quốc gia của nước này đã tăng vọt thêm tới 2 nghìn tỷ USD, lên mức 25,4 nghìn tỷ USD ở hiện tại và dự kiến sẽ tiếp tục leo thang trong các tháng tới đây.

Nguồn tiền để bù đắp cho các thâm hụt tài chính như trên đến từ đâu? Cho đến nay, câu trả lời là Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED), cơ quan đã tăng việc nắm giữ trái phiếu kho bạc thêm 1,6 nghìn tỷ USD trong 3 tháng qua và đang lấp lỗ hổng thâm hụt ngân sách chính phủ bằng cách tạo ra tiền.

Về lý thuyết, nếu FED tiếp tục làm điều đó, Mỹ sẽ không cần tiền của Trung Quốc, Nhật Bản hay bất kỳ thứ gì khác ngoài các khoản tín dụng FED có thể tạo ra trong bối cảnh khủng hoảng bất thình lình xuất hiện, nhằm mua lại các trái phiếu kho bạc từ các tổ chức từng mua chúng.

Tuy nhiên, nếu tìm hiểu kỹ hơn sẽ thấy rằng, phần lớn việc gia tăng nắm giữ trái phiếu kho bạc của FED dường như chỉ là sự kiện mang tính thời vụ, bắt nguồn từ các động thái gần đây của cơ quan này nhằm giải phóng các thị trường tín dụng thay vì một nỗ lực xử lý triệt để thâm hụt ngân sách liên bang. Ngoài ra, việc mua trái phiếu kho bạc của FED cũng đang chậm lại ngay cả khi nhu cầu thêm tiền của Bộ Tài chính đang tăng lên.

Vậy số tiền cần thêm đó sẽ đến từ đâu? Lâu nay, Trung Quốc vẫn là một đối tác lớn chuyên mua trái phiếu kho bạc Mỹ. Theo các số liệu công khai sẵn có gần đây nhất của Bộ Tài chính Mỹ, nền kinh tế hàng đầu thế giới đang nợ Trung Quốc 1,08 nghìn tỷ USD, nhiều thứ 2 sau Nhật Bản (Mỹ hiện nợ Nhật Bản 1,27 nghìn tỷ USD).

Bất chấp việc Trung Quốc là một chủ nợ lớn của Mỹ, giới quan sát đã phát hiện những lí do chính trị khiến Tổng thống Trump và các quan chức dưới quyền công kích Bắc Kinh ngày này qua ngày khác. Trước hết, chính quyền ông Trump cần "kẻ giơ đầu chịu báng" cho tác động thảm họa do dịch Covid-19 gây ra đối với cuộc sống và phúc lợi kinh tế của người Mỹ, cũng như nhằm đẩy lui sự chú ý khỏi các thất bại trong cách ứng phó với cơn khủng hoảng của họ.

Thứ hai, việc bôi xấu "kẻ khác" dường như có ích về mặt chính trị. Điều đó cho phép ông Trump chơi tấn công thay vì phòng thủ và cố gắng tập hợp sự ủng hộ của người dân, bằng tuyên bố rằng ông là người bảo vệ đất nước chống lại "những thế lực nước ngoài xấu xa".

Trong tình thế cam go hiện nay, giới quan sát hồi hộp chờ xem điều gì sẽ xảy ra khi FED đang giảm tốc việc mua trái phiếu kho bạc trong lúc Bộ Tài chính muốn vay nhiều hơn nữa.

Dư luận cũng chờ xem liệu Trung Quốc có tìm cách phản kích ông Trump cũng như làm suy yếu đồng USD (do đó nâng cao vị thế của đồng Nhân dân tệ như một loại tiền dự trữ), bằng cách bán tháo một phần trái phiếu kho bạc Mỹ đang nắm giữ hoặc thông báo chấm dứt chuỗi ngày trợ giúp người Mỹ xử lý thâm hụt tài chính hay không.

Viễn cảnh đó không phải là hành vi tài chính bình thường. Tuy nhiên, theo Sloan, ông Trump và dịch Covid-19 đã khiến đây không phải là khoảng thời gian bình thường. Một trong những nguyên nhân dẫn đến điều này nhưng đang bị coi nhẹ là việc ông Trump cũng như các chính khách cùng đảng Cộng hòa đe dọa hủy thanh toán một phần nợ cho Trung Quốc, nhằm buộc Bắc Kinh phải "trả một phần phí tổn Covid-19 đã gây ra cho Mỹ".

Rất dễ để coi đây là quan điểm chính trị. Song, với tư cách là một chủ cho vay nước ngoài, Trung Quốc chắc chắn sẽ cảm thấy lo lắng khi cho Mỹ vay tiền giữa lúc nước này nằm dưới sự dẫn dắt của một vị tổng thống hành động quả quyết, cai trị bằng sắc lệnh và có thể một ngày nào đó bất ngờ tuyên bố mọi giấy chứng nhận Mỹ vay nợ bất kỳ quốc gia nào khác là vô hiệu.

Trừ khi FED sẽ in thêm hàng nghìn tỷ USD để bù đắp cho các thâm hụt ngân sách (điều mà nhiều người tin chắc chắn sẽ không xảy ra, ít nhất vì nguy cơ lạm phát nghiêm trọng), bằng không Mỹ sẽ cần các nhà cho vay, đặc biệt là các đối tác nước ngoài để giúp lấp đầy các lỗ hổng ngân sách thông qua việc mua lượng lớn trái phiếu lãi suất cực thấp.

Do đó, việc lăng mạ và tô xấu chủ nợ lớn thứ hai của Mỹ để phục vụ mục đích đấu đá chính trị trong nước chắc chắn không phải là giải pháp hay để ông Trump thoát khỏi tình thế bế tắc hiện tại.

Tuấn Anh