Doanh nghiệp Nhà nước - vai trò tiên phong trong phát triển điện gió ngoài khơi 

Theo Bộ Công Thương, điện gió ngoài khơi là lĩnh vực còn nhiều thách thức về kỹ thuật, pháp lý và an ninh quốc phòng. Để đảm bảo triển khai hiệu quả, Bộ đề xuất giao các tập đoàn kinh tế Nhà nước như Petrovietnam, EVN, hoặc doanh nghiệp thuộc Bộ Quốc phòng đóng vai trò chủ trì.

Đây là các đơn vị có kinh nghiệm trong phát triển kinh tế biển, đặc biệt là Petrovietnam – doanh nghiệp đã chứng minh năng lực trong các dự án dầu khí ngoài khơi quy mô lớn cũng như vai trò góp phần đảm bảo anh ninh quốc phòng, dấu mốc chủ quyền trên biển của Việt Nam.

Với đặc điểm kỹ thuật phức tạp và quy mô đầu tư lớn, điện gió ngoài khơi đòi hỏi sự phối hợp giữa doanh nghiệp trong nước và đối tác quốc tế có kinh nghiệm.

Để đạt được mục tiêu kép về phát huy nội lực, khởi tạo phát triển được lĩnh vực điện gió ngoài khơi và đảm bảo an ninh quốc phòng, Petrovietnam đề xuất bổ sung quy định cho phép Thủ tướng giao doanh nghiệp Nhà nước hợp tác với đối tác quốc tế, đồng thời trao quyền cho công ty con thực hiện khảo sát và phát triển dự án. Kết quả của việc hợp tác với đối tác quốc tế để phát triển kinh tế, bảo vệ an ninh quốc phòng đã được thực tế chứng minh qua lịch sử phát triển của ngành dầu khí Việt Nam.

Tuy nhiên, để các doanh nghiệp Nhà nước thực sự đảm nhiệm vai trò tiên phong, cần sửa đổi rõ ràng hơn trong Luật Điện lực. Petrovietnam cho rằng, luật hiện hành chưa giải quyết được các vấn đề cốt lõi như quyền hợp tác quốc tế hay việc trao quyền triển khai dự án cho công ty con của doanh nghiệp Nhà nước.

Tháo gỡ vướng mắc pháp lý - yếu tố quyết định thành công

Petrovietnam đã kiến nghị sửa đổi một số điều khoản trong Dự thảo Luật Điện lực để tạo cơ sở pháp lý thuận lợi hơn cho các dự án điện gió ngoài khơi. Điểm a Khoản 2 Điều 26 cần được điều chỉnh để Thủ tướng có thể giao doanh nghiệp Nhà nước xây dựng phương án huy động nguồn lực nội bộ thực hiện khảo sát. Trong khi đó, Điểm a Khoản 1 Điều 27 cần bổ sung nội dung cho phép các doanh nghiệp Nhà nước và các công ty con đề xuất đối tác hợp tác và thực hiện dự án đầu tư.

Một vấn đề khác là thẩm quyền phê duyệt chủ trương đầu tư các dự án xuất khẩu điện từ điện gió ngoài khơi hiện chưa được quy định rõ trong Khoản 4 Điều 12, dẫn đến khoảng trống pháp lý. Petrovietnam nhấn mạnh, cần xác định rõ vai trò của Thủ tướng trong việc phê duyệt chủ trương đối với các dự án xuất khẩu điện, nhằm đảm bảo tính minh bạch và thống nhất.

Gia tăng cơ hội phát triển điện gió ngoài khơi trong nước

Kinh nghiệm từ ngành thủy điện cho thấy, việc khuyến khích doanh nghiệp trong nước tham gia vào các dự án lớn có thể nâng cao năng lực sản xuất nội địa. Tuy nhiên, lĩnh vực điện gió ngoài khơi hiện vẫn thiếu các chính sách rõ ràng để hỗ trợ sản xuất trong nước.

Petrovietnam đề xuất bổ sung các cơ chế ưu đãi như: miễn giảm chi phí sử dụng khu vực biển, ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, và quy định tỷ lệ nội địa hóa trong các hoạt động khảo sát, xây dựng, vận hành và tháo dỡ dự án. Những chính sách này không chỉ giúp doanh nghiệp Việt Nam tích lũy kinh nghiệm mà còn tạo nền tảng cho sự phát triển của ngành công nghiệp phụ trợ.

Bên cạnh đó, có ý kiến cho rằng cần sửa đổi Khoản 4 Điều 25 của Dự thảo Luật Điện lực để quy định rõ về giá bán điện và sản lượng điện hợp đồng tối thiểu. Điều này giúp đảm bảo hiệu quả đầu tư, tránh tình trạng kéo dài đàm phán giữa nhà đầu tư và EVN – đơn vị mua điện duy nhất hiện nay.

Hướng tới xuất khẩu điện gió ngoài khơi

Điện gió ngoài khơi không chỉ giúp đáp ứng nhu cầu điện năng trong nước mà còn mở ra cơ hội xuất khẩu điện năng, đóng góp vào nguồn thu ngoại tệ cho Việt Nam. Điều này đã được nêu rõ trong Quy hoạch Điện VIII.

Để hiện thực hóa tiềm năng này, cần xây dựng khung pháp lý đồng bộ, quy định chi tiết và khả thi, giúp doanh nghiệp tự tin triển khai các dự án mà vẫn đáp ứng yêu cầu nghiêm ngặt về an ninh quốc phòng.

Việc phát triển điện gió ngoài khơi không chỉ đòi hỏi sửa đổi luật pháp mà còn cần sự đồng thuận và phối hợp giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp Nhà nước, tư nhân và đối tác quốc tế. Những chính sách mang tính đột phá sẽ mở đường cho điện gió ngoài khơi phát triển mạnh mẽ, góp phần đưa Việt Nam đạt mục tiêu Net Zero 2050 và khẳng định vị thế trong lĩnh vực năng lượng tái tạo toàn cầu.