Bùng nổ những hoài nghi

Những ngày này, các đài truyền hình Hàn Quốc thường xuyên đưa tin về Mỹ bằng một cái nhìn tiêu cực, với hình ảnh hàng loạt người Mỹ vây quanh các tòa nhà để chờ được xét nghiệm Covid-19, hoặc những biểu đồ mô tả sự gia tăng theo cấp số nhân số ca tử vong bởi Covid-19.

Nhiều tờ báo Hàn còn đặt nghi vấn về sức mạnh của nền dân chủ tại Mỹ sau cuộc bầu cử 2020. Một bài viết gần đây trên tờ Hankyoreh đã giật tít: “Covid-19 và sự sụp đổ của nước Mỹ”, trong khi một bài viết khác trên tuần báo Sisajournal đã đặt câu hỏi: “Hệ thống bầu cử đáng kinh ngạc này khiến bạn phải tự hỏi: Mỹ có thực sự là một quốc gia dân chủ hay không?”.

Vị thế của nước Mỹ đang ngày một suy giảm trong mắt người dân Hàn Quốc. Ảnh: Bloomberg

Và thậm chí, điều này không chỉ xuất hiện trên các bản tin hàng ngày. Trong các phòng họp, lớp học hay trong cả những bữa ăn, người Hàn Quốc gần đây thường tán gẫu về một chủ đề mang đầy tính bi quan: Làm thế nào nước Mỹ lại trở nên lạc lối đến vậy?

Theo Politico, đó là một sự thay đổi đáng kinh ngạc với một quốc gia mà suốt nhiều thập kỷ, phần nhiều đều xem Mỹ như một “người anh lớn”, một hình mẫu thành công và tiến bộ mà người dân trong nước có thể học hỏi. Giờ đây, nhiều người Hàn Quốc xem Mỹ như một quốc gia lụn bại, bị chia rẽ sâu sắc và không thể đối mặt với những thách thức cơ bản nhất.

Sự thay đổi trên lên tới đỉnh điểm trong năm nay, trước những phản ứng của Chính phủ Mỹ đối với dịch Covid-19, cùng những nỗ lực gần đây của Tổng thống Trump và đảng Cộng hòa trong việc thay đổi kết quả cuộc bầu cử tổng thống 2020.

Đối với người Hàn Quốc, năm vừa qua đã phơi bày những vấn đề sâu xa trong hệ thống chính trị-xã hội của Mỹ, từ những chia rẽ mang tính đảng phái, sự mất niềm tin sâu sắc của người dân vào chính phủ, đến hệ thống chăm sóc sức khỏe yếu kém.

Những vấn đề này vốn đã quen thuộc với người Mỹ, nhưng còn xa lạ với phần nhiều người Hàn Quốc, những người vẫn duy trì lý tưởng về “chủ nghĩa ngoại lệ kiểu Mỹ” một cách lâu dài và sâu sắc hơn cả chính người Mỹ.

Tỷ lệ ưa thích suy giảm mạnh

Theo Lee Hyun-song, giáo sư khoa biên-phiên dịch tại Đại học Ngoại ngữ Hàn Quốc, sự ngưỡng mộ đối với Mỹ đã giảm đi phần nào khi Hàn Quốc, từ một trong những nước nghèo, vươn mình trở thành nền kinh tế lớn thứ 10 thế giới.

Tuy nhiên, giáo sư Lee cho rằng nhiệm kỳ của Tổng thống Trump, đặc biệt là năm 2020, mới thúc đẩy mạnh mẽ tâm lý trên, đặc biệt là đối với các thế hệ trẻ tại Hàn Quốc, những người đang bày tỏ lòng tự tôn dân tộc lớn hơn và muốn bớt lệ thuộc nhiều hơn vào Mỹ.

“Từng có một niềm tin mạnh mẽ rằng có rất nhiều điều đáng để học hỏi từ nước Mỹ. Nhưng niềm tin đó đã sụp đổ sau khi ông Trump đắc cử. Khi chứng kiến nước Mỹ đang chật vật trong việc phòng chống dịch Covid-19, còn truyền thông nước này thì liên tục đưa tin người dân bất tuân các lệnh đeo khẩu trang bắt buộc, chúng tôi dần nhận ra rằng Mỹ không còn là một quốc gia “phát triển” hơn chúng tôi”, ông Lee Hyun-song cho biết.

Trong lịch sử, Hàn Quốc luôn là nước duy trì mối quan hệ thân thiện với Mỹ. Theo kết quả một cuộc khảo sát của BBC năm 2013, người Hàn Quốc nhìn nhận Mỹ với thái độ tích cực nhất trong số tất cả các quốc gia châu Á được khảo sát.

Mối quan hệ liên minh Mỹ-Hàn vốn được hình thành từ những năm 1950, khi Mỹ là nước kết thúc tình trạng chiến tranh và ổn định tình hình trên bán đảo Triều Tiên. Từ những năm 1970, hai nước đã trở thành đối tác thương mại thân thiết. Hàn Quốc là nước cung cấp hàng nhập khẩu lớn thứ 6 của Mỹ trong năm 2019.

Giáo dục Mỹ từ lâu cũng được xem là “tiêu chuẩn vàng” ở Hàn Quốc, là “giấy thông hành” cần thiết cho giới thượng lưu hoặc cơ hội “đổi đời” đối với những người có điều kiện xuất ngoại. Mỹ cũng được xem như điểm đến lý tưởng thứ 2 đối với các du học sinh Hàn Quốc.

Cũng có những thời điểm “tư tưởng bài Mỹ” bùng phát một cách mạnh mẽ trong lịch sử Hàn Quốc, nhưng hầu hết chỉ tồn tại thời gian ngắn và chỉ nhắm vào các cá nhân, tổ chức cụ thể.

Tuy nhiên, những chỉ trích hiện nay nhắm vào Mỹ đã mang tính rộng rãi và cơ bản hơn. Người Hàn Quốc đang bắt đầu nghi ngờ chính hình ảnh của nước Mỹ như một ngọn hải đăng của sự thịnh vượng và tiến bộ, cũng như vị thế của nước này trong vai trò một siêu cường thế giới.

Một khảo sát Trung tâm Nghiên cứu Pew cho thấy, tỷ lệ ưa thích nước Mỹ của người Hàn Quốc đã giảm từ 80% vào năm 2018 xuống chỉ còn 59% vào năm 2020.

Sự thay đổi trên còn được biểu hiện rõ trên các phương tiện truyền thông Hàn Quốc. Các phóng sự và phân tích tình hình nước Mỹ của các đài truyền hình, hãng thông tấn của nước này phần lớn đều mang tính chỉ trích.

Không còn ủng hộ vô điều kiện

Trong một bài viết được đăng tải trên trang tin của đài truyền hình nhà nước Hàn Quốc KBS hôm 9/11, nhà báo Kim Won-jang, người từng có thời gian du học tại Mỹ vào năm 1993 và đưa cả gia đình đến nước này vào năm 2012, đã đặt câu hỏi: Liệu “Mỹ có thực sự còn là quốc gia số một hay không?”, khi nước này thậm chí còn không thể quản lý nổi cuộc bầu cử tổng thống.

Bên cạnh đó, Kim Won-jang còn so sánh cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020 với cuộc bầu cử năm 2008. Đó là thời điểm truyền thông Hàn Quốc hầu như có sự đồng thuận rằng, cuộc bầu cử này là thời điểm vị thế của tổng thống Mỹ được nâng tầm, trong khi danh tiếng về sự tiến bộ và đổi mới của nước Mỹ được củng cố.

Song điều tương tự khó có thể được lặp lại trong năm nay, khi những chia rẽ trong lòng xã hội Mỹ đang phải trả giá bằng niềm tin vào các biện pháp sức khỏe cộng đồng, cũng như kết quả của cuộc bầu cử. Dẫu vậy, ông Kim tin rằng Hàn Quốc vẫn sẽ duy trì mối quan hệ liên minh với Mỹ, trước hết để kiềm chế tầm ảnh hưởng của các nước lớn trong khu vực.

Sự gần gũi giữa 2 quốc gia vẫn được thể hiện ở việc mỗi năm, người Hàn Quốc sẵn sàng chi trả cho các thương hiệu đắt đỏ của Mỹ. Có tới 3,3 triệu người tại Hàn Quốc đang sử dụng dịch vụ xem phim trực tuyến Netflix, và thương hiệu cà phê Starbucks mỗi năm vẫn thu về khoảng 1 nghìn tỷ Won tại thị trường nước này.

Tuy nhiên, Mỹ sẽ khó có thể tiếp tục là một điểm đến thu hút đối với người nhập cư và du học sinh Hàn Quốc. Trước các chính sách cấp thị thực có phần nghiêm ngặt và phức tạp hơn dưới thời Tổng thống Trump, số lượng sinh viên Hàn Quốc xin vào Mỹ đã giảm tới 23%.

Theo Politico, Tổng thống đắc cử Joe Biden được cho là có khả năng tạm hoãn hoặc đảo ngược các chính sách đối với Hàn Quốc của Tổng thống Trump, đồng thời khôi phục và hàn gắn quan hệ. Tuy nhiên, một số chính sách và quan điểm khó có thể được phục hồi như trước.

“Một điều rõ ràng hơn, là người Hàn Quốc sẽ không ủng hộ nước Mỹ một cách vô điều kiện như họ đã từng làm trước đây”, giáo sư Lee Hyun-song nhận định.

Việt Anh

Thời kỳ kết thúc đại dịch Covid-19 đã bắt đầu

Washington Post nhận định, thời điểm kết thúc của dịch Covid-19 đã bắt đầu, nhưng nhanh hay chậm còn phụ thuộc vào xuất phát điểm của từng nước.

Kết quả nghiên cứu cho thấy, những bệnh nhân Covid-19 nặng được điều trị bằng Regen-Cov (màu đỏ) đã giảm tải lượng virus nhanh hơn những bệnh nhân được điều trị bằng phương pháp tiêu chuẩn (màu xanh). Đồ họa: news-medical.net

So với nhóm đối chứng được điều trị tiêu chuẩn (hoặc bằng thuốc steroid có tên gọi dexamethasone hoặc đối với những người ốm yếu nhất là thuốc kháng viêm tocilizumab), hơn 20% bệnh nhân đã sống sót. Regen-Cov cũng giảm thời gian nằm viện trung bình từ 17 ngày xuống còn 13 ngày.

Lý do thuyết phục sử dụng liệu pháp kháng thể

Theo tạp chí The Economist, Regen-Cov là sự kết hợp của hai kháng thể đơn dòng, được biết đến với tên gọi casirivimab và imdevimab. Các kháng thể là những protein của hệ thống miễn dịch, vô hiệu hóa mầm bệnh bằng cách khóa chặt chúng. Cả casirivimab và imdevimab đều bám dính vào các vị trí khác nhau trên protein “gai” của virus corona, ngăn không cho virus lây nhiễm sang các tế bào. Sử dụng hai kháng thể thay vì một làm giảm nguy cơ virus tiến hóa kháng thuốc.

Cho đến gần đây, các thử nghiệm vẫn chưa mang đến một lí do thuyết phục cho việc sử dụng rộng rãi các liệu pháp kháng thể trong điều trị Covid-19.

Một vấn đề gặp phải là các nhà nghiên cứu không xác định được rõ ràng nhóm bệnh nhân nào có thể hưởng lợi từ những phương pháp điều trị tốn kém này. Nghiên cứu tại Anh là công trình đầu tiên đủ lớn để chỉ ra rằng, một liệu pháp như vậy làm giảm tỷ lệ tử vong ở các bệnh nhân Covid-19 nặng phải nhập viện. Một năm trước, thử nghiệm tương tự của hãng Recovery do các nhà khoa học Anh thực hiện cũng từng phát hiện, dexamethasone sẽ cứu sống bệnh nhân.

Hai kháng thể đơn dòng tạo nên Regen-Cov có tác dụng bám dính vào các vị trí khác nhau trên protein “gai” của virus corona, ngăn không cho virus lây nhiễm sang các tế bào.

Regen-Cov đã được cấp phép khẩn cấp sử dụng ở Mỹ, Brazil, Canada, Liên minh châu Âu (EU) và Ấn Độ, nhưng vẫn là loại thuốc đang trong vòng kiểm tra ở Anh và các nơi khác. Dẫu vậy, ngay cả khi nhiều quốc gia khác cấp phép lưu hành, việc tiếp cận thuốc nhiều khả năng vẫn vô cùng hạn chế.

Soumya Swaminathan, nhà khoa học hàng đầu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho biết kết quả nghiên cứu là một tin tốt lành, nhưng bà cảnh báo việc tiếp cận với các loại thuốc kháng thể đơn dòng "bị hạn chế trên toàn cầu”. Một nghiên cứu gần đây của tổ chức y tế từ thiện Anh Wellcome Trust và tổ chức Sáng kiến thuốc chủng ngừa AIDS quốc tế IAVI đã chỉ ra tình trạng không sẵn có của những loại thuốc này ở nhiều nơi trên thế giới.

Hơn 3/4 thị trường dành cho họ là ở Mỹ, Canada và châu Âu. Đến nay, Mỹ và Đức đã mua lượng lớn sản phẩm Regen-Cov. Vào tháng 1, Mỹ đã đồng ý mua tới 1,25 triệu liều với giá 2,6 tỷ USD, trong khi Đức đã chi 487 triệu USD để mua 200.000 liều thuốc. Trước đó, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đã được điều trị bằng Regen-Cov khi ông bị nhiễm Covid-19 hồi tháng 10/2020.

Có hai lí do dẫn đến sự thâu tóm nói trên và chúng có liên quan đến nhau là số lượng và giá cả. Chẳng có mấy cơ sở sản xuất liệu pháp kháng thể đơn dòng. Và nhìn chung, chỉ những nước giàu có mới có đủ khả năng chi trả. Giá của mỗi liều Regen-Cov lên tới hàng nghìn USD.

Theo tiến sĩ Swaminathan, cần phải thành lập nhiều nhà máy sản xuất kháng thể đơn dòng hơn trên khắp thế giới để các phương pháp điều trị như vậy trở nên dễ tiếp cận và có giá cả phải chăng. Việc thiếu nguồn cung Regen-Cov có thể sẽ trở thành chủ đề thu hút sự quan tâm của những người có quan điểm rằng, Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) nên từ bỏ bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ cho các công nghệ liên quan đến đại dịch.

Hy vọng cho bệnh nhân huyết thanh âm tính

Cho đến nay, các thử nghiệm đối với liệu pháp kháng thể Covid-19 nhìn chung gây thất vọng, nên tin tức về thành công của Regen-Cov có thể sẽ làm hồi sinh sự quan tâm đến chúng.

Liệu pháp kháng thể của Eli Lilly, LY-CoV555 đã không mang lại lợi ích cho các bệnh nhân điều trị tại bệnh viện trong một thử nghiệm hồi tháng 12 năm ngoái. Vào ngày 15/6, một loại thuốc tương tự của AstraZeneca cũng gây thất vọng khi được cho dùng thử nghiệm ở những người đã phơi nhiễm virus. Song, những loại thuốc này có thể hữu ích nếu chúng được dùng cho nhóm bệnh nhân hẹp hơn, đã được cuộc thử nghiệm của Recovery nhận diện.

Tuy nhiên, nếu nhu cầu đối với Regen-Cov tăng lên, vẫn chưa rõ nguồn cung có thể được cải thiện nhanh chóng như ra sao, ngay cả ở những quốc gia có đủ tiền để chi trả cho chế phẩm.

Mỹ, Canada và châu Âu chiếm hơn 3/4 thị trường thuốc kháng thể năm 2018, trong khi nhu cầu của thế giới đối với loại chế phẩm được dự báo tăng 4,25% trong năm 2020 và tăng 7% trong giai đoạn 2019 - 2024 lên 54,55 tỷ USD. Ảnh: The Economist, Technavio

Các dây chuyền sản xuất kháng thể đơn dòng đang được sử dụng để sản xuất thuốc điều trị ung thư và viêm khớp, cũng rất cần thiết. Hơn nữa, nguồn cung ứng trang thiết bị cần thiết như túi sinh học, các bộ lọc và thiết bị khử trùng đã bị kéo căng do nhu cầu từ các nhà sản xuất vắc xin. Đầu năm nay, hai công ty dược phẩm đã than phiền về việc bị cản trở khả năng tạo ra kháng thể đơn dòng vì thiếu thiết bị, do sự thúc đẩy sản xuất vắc xin trên toàn cầu.

Vì vậy, bất kỳ nỗ lực nào nhằm tăng nguồn cung kháng thể đơn dòng trong những tháng tới đều có thể dẫn đến sự cạnh tranh với hoạt động sản xuất vắc xin. Viện dẫn Đạo luật sản xuất quốc phòng (DPA), Mỹ đang ngăn chặn xuất khẩu phần lớn nguồn cung thiết bị và nguyên liệu thô cần thiết để sản xuất vắc xin. Nếu Washington chọn sử dụng DPA để hỗ trợ sản xuất kháng thể đơn dòng, điều đó có thể có tác động đến sản xuất vắc xin ở các nước như Brazil, Anh và Ấn Độ.

Nghiên cứu của Recovery dường như cũng giải quyết một cuộc tranh luận khoa học về việc liệu có nên áp dụng các liệu pháp kháng virus cho những bệnh nhân Covid-19 khi họ phải nhập viện hay không. Câu trả lời là có. Trước đây, các chuyên gia từng cho rằng, vào thời điểm bệnh nhân được đưa vào viện, chỉ thuốc kháng viêm, vốn điều trị tổn thương do virus gây ra, nên được dùng.

Việc những bệnh nhân huyết thanh âm tính có thể được hưởng lợi từ các liệu pháp kháng virus mở ra thêm các hướng nghiên cứu về chế phẩm này. Trong thử nghiệm của Recovery, những bệnh nhân huyết thanh âm tính không được điều trị có nguy cơ tử vong cao gấp đôi những người có thể tạo ra phản ứng kháng thể.

Tuấn Anh

>>> Cập nhật tình hình Covid-19 mới nhất

Bác sĩ Nhà Trắng tiết lộ liệu pháp trị Covid-19 cho ông Trump

Tổng thống Mỹ Donald Trump không cần "bổ sung oxy" và bắt đầu trị Covid-19 bằng thuốc kháng virus Remdesivir.