Chia sẻ một phần kết quả, Tiến sĩ Vũ Thị Kim Oanh, Trưởng nhóm dự án cho biết, nghiên cứu cho thấy doanh nghiệp đã có được điều kiện cần cho sự phát triển, đó là nhận thức rõ nét về cơ hội mà chuyển đổi số tạo ra. Tuy nhiên, việc thực thi chuyển đổi như thế nào đòi hỏi một chùm những điều kiện đủ, có thể quyết định tốc độ phát triển và thành công hay thất bại của doanh nghiệp.

Trong đó, điều kiện đủ đầu tiên là sự chuẩn bị của doanh nghiệp. Điều này đòi hỏi tập hợp các nguồn lực dựa trên hiểu biết về chuyển đổi số gồm: công cụ công nghệ phù hợp, nhân lực có khả năng thực thi và năng lực “đóng gói” được các kế hoạch triển khai cốt lõi. Trong đó, 82,5% các nhà quản lý muốn dành ưu tiên cho đào tạo, tiếp theo là truyền thông, xây dựng chính sách và tuyển dụng.

Để từng bước thích nghi với chuyển đổi số, bên cạnh sự hỗ trợ từ các yếu tố bên ngoài như chính sách của Chính phủ, bài học thành công từ những người đi trước, đầu ra của các ngành nghề liên quan, khoảng 86,2% các nhà quản lý cho rằng hỗ trợ nội bộ là rất quan trọng.

“Doanh nghiệp đặc biệt cần sự chủ động từ đội ngũ nhân viên, thể hiện qua tinh thần sẵn sàng học hỏi, nỗ lực đồng hành vượt qua thay đổi khi đưa công nghệ vào vận hành, và can đảm đối mặt với nguy cơ thất bại”, Tiến sĩ Oanh giải thích thêm.

Theo đồng tác giả nghiên cứu, Tiến sĩ Abel Duarte Alonso, điều kiện đủ thứ hai là nhận diện kịp thời phản ứng của hệ thống, cụ thể là phản ứng của đội ngũ nhân viên.

Kết quả nghiên cứu chỉ ra 3 nhóm phản ứng chính từ nhân viên: thích nghi tích cực (45,5%), chưa thực sự sẵn sàng (38,2%) và thích nghi tiêu cực (16,3%). Phần lớn những nhân viên tích cực thuộc Gen Z (sinh năm 1997 - 2012). Họ chủ động và tiếp nhận công nghệ một cách nhanh nhạy, yêu thích khám phá, đặc biệt khi trải nghiệm được kết quả vượt trội mà công nghệ mang lại.

Tuy nhiên, vẫn có một bộ phận không nhỏ nhân viên thể hiện sự hoài nghi hoặc thiếu tự tin trước môi trường công nghệ mới, khiến họ chần chừ và chưa tích cực phối hợp hành động cùng tổ chức. Ngoài việc thiếu kiến thức bài bản về công nghệ và sợ mắc lỗi, họ ngại đối đầu với khối lượng công việc mới phát sinh trong giai đoạn đầu chuyển đổi.

“Nhiều người trong số họ phàn nàn về những tính năng phức tạp của ứng dụng mới và thậm chí quan ngại rằng họ có thể mất việc làm vì công nghệ mới. Ở cấp độ tiêu cực nhất, nhân viên tìm cách trì hoãn việc ứng dụng công nghệ và tệ hơn nữa là quyết định rời bỏ tổ chức”, Tiến sĩ Alonso cho hay.

Đánh giá của nhóm nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, việc đưa ra các chiến lược phù hợp để quản trị quá trình chuyển đổi số là điều kiện đủ thứ ba. Đứng trước thách thức từ việc bộ máy nhân sự chưa sẵn sàng và có phản ứng tiêu cực như đã đề cập ở trên, 66,2% người đứng đầu doanh nghiệp cho biết họ cần phải thể hiện rõ nét hơn bao giờ hết vai trò lãnh đạo của mình.

“Họ cần xây dựng niềm tin trong nhân viên, đồng thời cần dẫn dắt, truyền cảm hứng cũng như hỗ trợ nhân viên trong toàn bộ quá trình chuyển đổi thông qua các hoạt động định hướng, truyền thông nội bộ kịp thời, đào tạo giúp nâng cao nhận thức và trình độ cho nhân viên...”, đại diện nhóm nghiên cứu chia sẻ.

Ngoài ra, 41,2% ý kiến cho thấy lãnh đạo doanh nghiệp phải thể hiện quyết tâm thực thi kế hoạch hành động đã đề ra. Họ hiểu mình cần thể hiện quan điểm cứng rắn rằng nhân viên phải ứng dụng công nghệ hằng ngày và lợi ích của việc này là không thể phủ nhận. 

Bên cạnh đó, 40% ý kiến phản ánh rằng việc lắng nghe phản hồi của nhân viên là cần thiết để doanh nghiệp đưa ra quyết định đầu tư chất lượng cũng như chọn ra công cụ công nghệ sát với thực tế vận hành, được “may đo” để thực sự hữu ích cho người trực tiếp sử dụng công nghệ.

Cuối cùng, theo nhóm nghiên cứu, hợp tác trải nghiệm của khách hàng và phương án phòng ngừa rủi ro là một số chiến lược cần thiết khác góp phần làm nên thành công của quá trình chuyển đổi số doanh nghiệp, góp phần quan trọng trong việc phát triển, nâng cao năng suất cũng như chất lượng sản phẩm...

Lời tòa soạn: ChatGPT là chương trình xử lý ngôn ngữ tự nhiên do OpenAI phát triển với khả năng trả lời gần như mọi câu hỏi của người sử dụng. Chỉ sau 2 tháng kể từ khi ra mắt, ChatGPT đã chạm mốc 100 triệu người dùng; bỏ xa các hiện tượng công nghệ khác. Cùng với sự nổi lên của ChatGPT, có không ít vấn đề xoay quanh chương trình AI này được "mổ xẻ". Đó là những câu chuyện về khả năng của công nghệ AI, tính ứng dụng hay các vấn đề pháp lý.  

Góp thêm một góc nhìn của giới công nghệ Việt Nam, VietNamNet xin gửi tới độc giả những chia sẻ của PGS.TS Tạ Hải Tùng - Hiệu trưởng trường CNTT và Truyền thông (Đại học Bách khoa Hà Nội) về trào lưu ChatGPT. Đây là những trao đổi đưa ra ngay ở phần hỏi đáp, phỏng vấn tại tọa đàm ChatGPT, Trí tuệ nhân tạo - lợi ích và thách thức do Bộ GD-ĐT tổ chức chiều ngày 13/2.

Theo đánh giá của ông, trào lưu ChatGPT sẽ có tác động như thế nào tới xã hội?

Công nghệ và khoa học nói chung có quá trình phát triển rất dài. Hằng năm sẽ có sự ra đời của các công nghệ mới. Đến thời điểm nào đó, khi có đủ các điều kiện hội tụ, sản phẩm mới sẽ ra đời. 

Điểm hay của ChatGPT là nó đi thẳng được tới với người dùng đại chúng. Chính vì vậy, mọi người bị bất ngờ trước kết quả kỳ diệu của AI tạo sinh - công nghệ đã sinh ra những nội dung mới từ dữ liệu được huấn luyện trong mô hình.

Những người làm công nghệ như chúng tôi thấy sản phẩm này ấn tượng nhưng không phải là điều gì đó "kỳ diệu", mà vấn đề chỉ là nó ra đời sớm hay muộn mà thôi. Tôi nghĩ ChatGPTchỉ là sản phẩm demo cho một công nghệ đằng sau, đó là công nghệ AI tạo sinh hay mô hình ngôn ngữ lớn. Đó mới là tương lai cho sự phát triển của lĩnh vực trí tuệ nhân tạo. 

Công nghệ này ngày càng thu hút sự đầu tư, nghiên cứu, từ đó tạo ra những sản phẩm không chỉ “text to text” mà còn “text to art”, “text to voice”... Có lẽ chúng ta sẽ còn bất ngờ hơn nữa với những sản phẩm ở đâu đó trong phòng thí nghiệm của các trường đại học, viện nghiên cứu. 

Tôi nghĩ khi tiếp cận câu chuyện này, chúng ta cần coi đây như một thành tựu khi lần đầu tiên người dùng đại chúng được trải nghiệm và thấy được năng lực của trí tuệ nhân tạo. 

Trí tuệ nhân tạo không quá xa xôi, nhưng không nên kỳ vọng AI sẽ thay thế con người trong một sớm một chiều bởi đây đơn giản chỉ là mô hình dự đoán, chưa có khả năng suy luận và sáng tạo như con người. 

Nên tiếp cận một cách vừa phải, coi ChatGPT như một công cụ giúp ngành nghề của chúng ta tốt hơn. Không ai có cảm giác bị đe dọa bởi ChatGPT nếu giữ được cho mình tinh thần ủng hộ cái mới và tiếp cận một cách chừng mực. 

Nguyên lý hoạt động của ChatGPT như thế nào và công cụ này khác Google ra sao, thưa ông?

Google là một cỗ máy tìm kiếm, còn ChatGPT là cỗ máy cho chúng ta câu trả lời, thay vì đưa ra một loạt kết quả, buộc ta phải đưa trách nhiệm của mình vào trong câu trả lời sau đó. 

Nền tảng của ChatGPT là công nghệ Mô hình ngôn ngữ lớn (Large language models). Về bản chất, chúng ta sẽ đưa dữ liệu vào thành các mô hình xác xuất. Khi đưa một từ vào, hệ thống sẽ gợi ý từ tiếp theo trong ngữ cảnh sao cho phù hợp nhất. Câu chuyện cứ nối dần, nối dần như vậy. 

Công nghệ GPT-3 của ChatGPT hiểu được ngữ cảnh của rất nhiều từ đằng trước để có thể đưa ra dự đoán cho những từ kế tiếp. Trong đó, sử dụng công nghệ Tranfomer của Google chọn từ quan trọng trong dãy đằng trước, sau đó đưa ra mô hình dự đoán từ tiếp theo có nghĩa nhất dựa trên những gì đã được học. 

Tuy nhiên, đây chỉ là một phần. OpenAI đã đầu tư rất nhiều khi tinh chỉnh, đưa yếu tố con người vào công tác huấn luyện mô hình, đánh giá câu trả lời mà mô hình đưa ra giúp cho ChatGPT ngày càng trở nên chính xác hơn.

Đến cuối cùng, đây vẫn chỉ là mô hình dự đoán. Chúng ta chưa nhìn thấy bóng dáng của việc suy luận. Do đó, ChatGPT bị phụ thuộc vào những dữ liệu đầu vào. Nếu dữ liệu có sự thiên kiến, chắc chắn ChatGPT sẽ tạo ra câu trả lời thiên kiến. 

Ông nghĩ sao trước mối lo ngại về việc học sinh, sinh viên sẽ lạm dụng những công cụ AI như ChatGPT?

Trên thế giới đã có rất nhiều “case study” kinh điển liên quan tới câu chuyện ứng dụng trí tuệ nhân tạo nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy. 

Ở Trung Quốc, công ty Squirrel từng có những cuộc thử nghiệm vô tiền khoáng hậu khi chia kiến thức ra thành nhiều modul nhỏ, chỉ bằng 10 câu hỏi, từ đó tìm ra một bạn sinh viên đang bị yếu cái gì. Và họ mất khoảng 1 năm để đưa bạn đó từ điểm 5 lên điểm 8.

Công nghệ giúp người dạy hiểu hơn học sinh và sinh viên của mình. Đây là bước đầu tiên trong việc tạo ra dịch vụ giáo dục tốt. Nếu không hiểu người học, sẽ không thể thiết kế ra những bài học trợ giúp sinh viên tốt hơn. 

Quay trở lại câu chuyện ChatGPT, gần đây một số trường đại học có ý định cấm dùng ChatGPT vì lo ngại sinh viên có thể qua mặt thày cô bằng bài luận do AI hỗ trợ. Theo tôi đó là cách nghĩ khá bảo thủ. 

Không chỉ ở Việt Nam, ngay cả trên thế giới, trình độ viết của học sinh, sinh viên hiện nay tương đối thấp do các em quen với việc chat. Số lượng sinh viên tự viết được điểm 5 không nhiều. 

ChatGPT có thể là điểm khởi đầu để tất cả mọi người đều nâng lên điểm 5. Thay vì tranh cãi đoạn văn trong bài là của ChatGPT hay người viết, các thày cô có thể trao đổi, thảo luận với sinh viên để nâng bài luận đó lên thành 8 điểm. Như vậy, vô hình chung, ChatGPT giúp nâng chuẩn đào tạo. 

Công nghệ sẽ hỗ trợ chúng ta hiểu sinh viên hơn và qua đó có những dịch vụ đào tạo tốt hơn. Đây là tương lai của giáo dục. AI không đem lại sự đe dọa cho bất kỳ ai mà chỉ đặt ra yêu cầu khiến chúng ta phải thích ứng với nó và thích ứng như thế nào để tất cả đều nâng chuẩn, từ điểm 5, 6 lên thành 7, 8 điểm, với những con người xuất sắc thậm chí có thể vượt trần.

Ông dự đoán ChatGPT đặt trong bối cảnh ứng dụng ở Việt Nam sẽ thế nào?

Nội dung đầu vào của ChatGPT được lấy từ các nguồn dữ liệu mở trên mạng, từ Reddit, Wikipedia, Twitter,... Đa phần những dữ liệu này ở dạng Tiếng Anh, dữ liệu Tiếng Việt cũng có nhưng chưa nhiều. 

ChatGPT chỉ là phiên bản demo (thử nghiệm) của OpenAI. Tới đây, họ sẽ cung cấp dạng platform, chúng ta có thể dùng nó huấn luyện dựa trên dữ liệu của mình.

Làm thế nào để ChatGPT thực sự trở thành một gia sư hữu ích, khi mọi người có lo ngại về chất lượng nguồn dữ liệu mà mô hình này được huấn luyện?

Chúng ta luôn nói câu trả lời của ChatGPT chưa chắc đã đúng vì nó dựa vào nguồn dữ liệu mở mà không được kiểm chứng. Nếu được huấn luyện dựa trên nguồn dữ liệu mà Bộ GD&ĐT kiểm chứng, ChatGPT sẽ trở thành một gia sư vô cùng hữu ích. Đây là cách mang tính địa phương hóa vào trong mô hình này và khiến nó trở nên tốt hơn. 

Theo tôi, ChatGPT chỉ là một cuộc demo nhằm chứng minh công nghệ GPT nếu được ứng dụng với thời gian đủ lâu, theo một cách đủ căn cơ sẽ tạo ra một trợ lý tốt không chỉ trong giáo dục mà trong nhiều công việc hằng ngày. 

Về bản chất, ChatGPT chưa phải thuộc về lĩnh vực “Strong AI” với khả năng suy luận, sáng tạo như con người. Nhưng sản phẩm này cho chúng ta một trải nghiệm là ngày đó có thể sẽ tới. Đây là bước đi đầu tiên, còn một hành trình vô cùng dài để tạo ra một con AI thực sự có năng lực như con người. 

Xin cảm ơn ông!

Bài 5: ChatGPT khởi đầu cuộc đua mới của các ông lớn công nghệ thế giới

Các dấu hiệu cảnh báo chứng sa sút trí tuệ gồm: Mất trí nhớ ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày; Khó hoàn thành các công việc quen thuộc; Mất định hướng về thời gian và không gian; Suy giảm khả năng phán đoán; Suy giảm khả năng tư duy trừu tượng; Đặt đồ vật sai vị trí; Thay đổi tâm trạng và hành vi; Thay đổi tính cách; Trở nên thụ động.

Bác sĩ chuyên khoa 2 Tống Mai Trang, Khoa Thần kinh, Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM, cho biết khá khó khăn để phát hiện sớm sa sút trí tuệ. Bệnh thường diễn biến âm thầm, phải đặc biệt chú ý mới có thể nhận ra.

Vì thế, 75% trường hợp sa sút trí tuệ trên toàn cầu không được chẩn đoán, thậm chí lên đến 90% ở các quốc gia có thu nhập trung bình thấp.

Ở giai đoạn suy giảm nhận thức nhẹ, bệnh có thể được phát hiện qua tầm soát sức khoẻ định kỳ. Lúc này, các tế bào não chưa tổn thương lan rộng nên có thể tác động làm chậm diễn tiến, kéo dài thời gian sống độc lập cho người bệnh.

Nếu phát hiện sớm, người bệnh sẽ được chỉ định điều trị bằng các phương pháp phù hợp như dùng thuốc làm tăng kết nối tế bào thần kinh, giảm các sản phẩm thoái hoá trong não, thực hiện phương pháp tập luyện nhận thức bằng cách viết nhật ký mỗi ngày, nói chuyện thường xuyên với người thân,...

Để chẩn đoán, bác sĩ sẽ hỏi người bệnh chi tiết về bệnh sử và cho làm bộ test thần kinh - tâm lý. Dựa trên kết quả thu được về mức độ bệnh và yếu tố khiếm khuyết về mặt nhận thức của người bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định thuốc kết hợp tập luyện nhận thức.

Ngoài ra, người bệnh được tham gia chương trình tập luyện theo nhóm tương ứng từng mức độ nhẹ - trung bình - nặng để được gặp gỡ, sẻ chia, tránh tâm lý mặc cảm.

Tuỳ trường hợp, bệnh nhân ở giai đoạn đầu có thể được điều trị bằng phương pháp kích thích từ trường xuyên sọ. Não bộ của người bệnh được kích thích kép với máy từ trường và các bộ bài tập nhận thức được áp dụng đi kèm trong quá trình chạy máy.