5 siêu xe mới trong bộ sưu tập của Cường Đôla

Ngày quyết định rời bỏ Hà Nội về quê ở xã Hòa Quý (Như Xuân, Thanh Hóa) sống cùng ông bà, Linh Nguyễn (31 tuổi) nhận về vô số lời phản đối, chỉ trích của gia đình và bạn bè. Họ cho rằng, suy nghĩ của anh là “điên rồ” khi đang có một công việc về công nghệ điện tử “ngon lành” ở thành phố lại chọn về sống nơi bìa rừng hẻo lánh làm trồng trọt, chăn nuôi.

“Có lúc tôi cũng lung lay với ý định bỏ phố về quê của mình. Nhưng cuối cùng, tôi vẫn đi theo con đường riêng của bản thân, không vì những lời phản đối kia mà lùi bước”, anh chia sẻ.

Trước đó, Linh có một công việc tốt, mức lương khá ở Hà Nội. Thế nhưng cuộc sống phố thị ồn ào khiến anh dần cảm thấy chán nản. Ý định bỏ phố về quê của anh nhen nhóm từ năm 2019 và trở thành sự thật khi dịch Covid-19 bùng phát vào năm 2020.

Linh trở về sống cùng ông bà trong một căn nhà đơn sơ cạnh bìa rừng. Nơi này điều kiện còn thiếu thốn, thiếu điện, thiếu nước. Nhiều năm trước, bố mẹ anh cũng sinh sống ở đây nhưng sau đó chuyển đến một nơi khác, điều kiện tốt hơn, cách nhà ông bà khoảng 12km.

Nhiều lần, mọi người trong nhà mong muốn đón ông bà về sống chung nhưng hai người không đồng ý. Ông bà cho rằng đây là mảnh đất “chôn rau cắt rốn”, một nơi chan chứa kỷ niệm. Thế nên, Linh muốn về sống cùng để chăm sóc ông bà, cũng như “làm gì đó để phát triển quê mình”.

Anh nhớ lại, khi nghe tin cháu trai muốn về sống cùng, ông bà vẫn tưởng là đùa. Thế nhưng anh dõng dạc khẳng định: “Cháu ở với ông bà luôn!”. Hành trang mang về quê của Linh chính là một tâm lý vững vàng, tràn đầy bản lĩnh để tập làm quen với một cuộc sống ngày ngày “làm bạn” với mảnh vườn, thửa ruộng. 

Anh cũng hiểu rằng, ông bà đã lớn tuổi, thời gian còn được ở bên họ không nhiều nên dù biết "tính người già với trẻ con là một", anh vẫn không nề hà. “Tôi không hề cảm thấy tiếc nuối hay hối hận với lựa chọn này. Giây phút được sống và chăm sóc ông bà là điều tuyệt vời nhất đối với tôi”, Linh bày tỏ.

Bỏ phố về quê không "màu hồng' như nhiều người nghĩ nhưng... bình yên

Những ngày đầu tiên về quê, cuộc sống của anh Linh khác xa kỳ vọng. Các công việc đồng áng, nương rẫy, trồng rau và nuôi gà, vịt anh đều phải học lại từ đầu. Có những lúc anh cảm thấy đuối vì mọi thứ không hề đơn giản. 

Nơi Linh ở chỉ toàn rừng cây rậm rạp và heo hút, hoàn toàn cách xa khu dân cư. Nơi này không có bạn bè, không có công nghệ. Ban ngày là cái nắng cháy da còn đêm đến hiu hắt ánh đèn dầu. Ngay đến nguồn nước sinh hoạt cũng được lấy từ cái giếng lâu năm đục màu bùn đất.

Có khoảnh khắc Linh từng muốn từ bỏ tất cả nhưng khi nghĩ về sự cô quạnh của ông bà trong từng ấy năm tháng, anh nhanh chóng gạt hết suy nghĩ tiêu cực để quyết tâm thích nghi. May mắn ông bà luôn ở bên cạnh chỉ bảo tận tình. Họ trau dồi kiến thức, "kĩ năng mềm" để giúp anh hoàn thành công việc một cách đơn giản nhất. 

Anh kể lại: “Có lần ra đồng cày ruộng, mình còn không biết cách dắt trâu và cầm bừa thế nào. Nhưng chính bà là người đã theo sát, tận tình dạy bảo để mình có thể làm được công việc đó”.

Để cải thiện nguồn nước sinh hoạt hàng ngày, Linh tìm cách dẫn nước sạch từ con suối về. Mỗi sáng thức dậy, anh phụ ông bà cày cấy, chăm vườn cây, đồng áng. Anh còn mở một trang trại nhỏ để chăn nuôi gà, vịt và trồng rau sạch. Thời gian rảnh, anh vào rừng lấy mật ong mang xuống thị trấn bán lấy tiền để mua thực phẩm hay ghé thăm bố mẹ. Cuộc sống tuy còn thiếu thốn nhiều thứ nhưng khi đi qua nhiều thử thách, anh cảm thấy bản thân được sống chậm lại, yên bình bên ông bà.

Hiện trang trại nhỏ của Linh có 50 con vịt, 30 con gà, 20 con ngan. Thức ăn chăn nuôi đều được tận dụng những gì sẵn có trong tự nhiên. Nhìn đàn gà vịt ngày một lớn, sào ruộng trước nhà xanh tốt, ông bà có thêm nhiều thời gian nghỉ ngơi và đỡ vất vả hơn, Linh cảm thấy rất hạnh phúc.

Anh còn tranh thủ lưu giữ lại khoảnh khắc cuộc sống của mình và ông bà qua từng hình ảnh, clip trên trang Youtube cá nhân. Chàng trai hi vọng có thể lan tỏa tình cảm yêu thương gia đình đến tất cả mọi người.

Với Linh, cuộc sống “bỏ phố về quê” không hề màu hồng như những gì trên mạng xã hội chia sẻ. Đó là mồ hôi công sức, sự tìm tòi và thích nghi với thử thách, sự đối mặt với áp lực trang trải cuộc sống. Nhưng đổi lại những điều đó, anh có được nụ cười hạnh phúc của ông bà, sự bình yên trong tâm hồn. Điều anh mong mỏi nhất đó là ông bà luôn được khỏe mạnh, sống thật lâu bên con cháu. 

Vềmặt cơ hội, với dân số lớn và thu nhập được cải thiện liên tục trong hơn ba thập kỷ qua, Việt Nam đang có một thị trường nội địa nhiều tiềm năng. Dân số Việt Nam có "cơ cấu vàng" kéo dài tới năm 2039 nên việc làm, thu nhập của dân số trong cơ cấu này được cải thiện thì sẽ là nguồn lực to lớn kích thích sản xuất và tiêu dùng cho nền kinh tế. Cùng lúc đó, trong giai đoạn 2023-2039, dân số GenY (những người sinh năm 1981 đến 1996) và GenZ (những người sinh năm 1996 đến 2010) duy trì tương ứng ở khoảng 23 triệu người và 22 triệu người. Đây là những nhóm năng động, thích ứng nhanh với công nghệ nên cũng là nguồn lực tiềm năng cho việc chuyển đổi nền kinh tế theo hướng số hóa. Nguồn lao động trẻ này cũng là nguồn lực để thu hút đầu tư nước ngoài vào Việt Nam.

Bên cạnh đó, với những thay đổi căn cơ trong hệ thống chăm sóc sức khỏe, người Việt Nam đã cải thiện nhiều chỉ số, trong đó có tuổi thọ. Sức khỏe tốt hơn là yếu tố tiên quyết để cải thiện năng suất lao động và yếu tố này - cùng với việc duy trì tỷ lệ lao động có việc làm cao - sẽ quay lại tác động tích cực tới cải thiện thu nhập bình quân đầu người.

Người cao tuổi Việt Nam cũng đang đóng góp tích cực cho gia đình, cộng đồng và đất nước thông qua nhiều hoạt động khác nhau. Dù không được "quy đổi" thành những đóng góp cụ thể cho nền kinh tế, người cao tuổi vẫn là nguồn lực lớn cho hoạt động chăm sóc trong gia đình và cộng đồng.

Song hành cùng cơ hội,các thách thứcvới Việt Nam trong những thập kỷ tới không hề nhỏ. Dân số 100 triệu tạo ra áp lực về an ninh lương thực trong điều kiện Việt Nam là một trong những nước có nhiều rủi ro về biến đổi khí hậu. Cùng lúc đó, di dân ngày càng mạnh ra các khu đô thị và đại đô thị trong điều kiện cơ sở hạ tầng và các dịch vụ cơ bản (giao thông, giáo dục, y tế, nước sạch và nhà ở) chưa kịp thay đổi dẫn tới nguy cơ bất bình đẳng trong tiếp cận và sử dụng các dịch vụ này. Nghiên cứu về chuyển dịch xã hội (social mobility) ở Việt Nam hơn hai thập kỷ qua cho thấy vòng luẩn quẩn việc làm thu nhập thấp - đời sống giáo dục và y tế thấp của cha mẹ ảnh hưởng lớn tới con cái.

Tỷ lệ lao động qua đào tạo ở Việt Nam chưa được cải thiện. Báo cáo về thị trường lao động mới nhất (quý II/2023) cho thấy tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng cấp, chứng chỉ mới chỉ gần 27%, tức là cả nước vẫn còn hơn 38 triệu người lao động chưa qua đào tạo. Năng suất lao động chậm cải thiện là lực cản cho việc tăng thu nhập bình quân đầu người lao động nói riêng và người dân Việt Nam nói chung.

Trong khi đó, tỷ lệ tham gia bảo hiểm xã hội (gồm cả bắt buộc và tự nguyện) chưa tới 40% lực lượng lao động, tạo ra "khoảng giữa mất tích" (the missing middle) với 60% còn lại (mà phần lớn trong số này là lao động phi chính thức) sẽ là thách thức rất lớn cho Việt Nam trong việc đảm bảo an sinh xã hội (hưu trí và các chế độ khác) khi những lao động này suy giảm sức khỏe và không có hoặc ít nguồn thu nhập thay thế khi về già.

Tình trạng hàng trăm nghìn lao động tiếp tục rút BHXH một lần càng làm cho thách thức nghiêm trọng hơn bởi sẽ có thêm hàng triệu người bước vào giai đoạn cao tuổi mà không có bất kỳ khoản an sinh xã hội nào, trong khi các nguồn thu nhập thay thế (từ việc làm, từ hỗ trợ của con, cháu, hay tiết kiệm, đầu tư...) có thể hạn chế.

Gắn liền với thách thức trên là tỷ lệ người cao tuổi đang hưởng hưu trí hoặc trợ giúp xã hội chỉ chiếm gần 50% dân số cao tuổi. Nói cách khác, khoảng 6 triệu người cao tuổi đang không hưởng bất kỳ chế độ an sinh thu nhập nào. Đây cũng là "khoảng giữa mất tích" của dân số cao tuổi khi xét về khía cạnh an sinh xã hội.

Hai "khoảng giữa mất tích" giao thoa với nhau, đe dọa hệ thống an ninh thu nhập cho dân số cao tuổi trong tương lai.

Ở một khía cạnh khác, theo báo cáo về "Gánh nặng bệnh tật toàn cầu" (Global Burden of Disease - GBD), gánh nặng bệnh tật của người Việt Nam có xu hướng tăng lên, đặc biệt các bệnh không lây nhiễm, mạn tính như xương khớp, tim mạch, tiểu đường... - những hệ lụy từ lối sống - đang ngày càng phổ biến và trẻ hóa. Phân tích từ dữ liệu khám, chữa bệnh bằng bảo hiểm y tế (BHYT) cho thấy các bệnh này chiếm tới gần 80% tổng chi phí khám, chữa bệnh do BHYT chi trả. Nếu không có những chiến lược truyền thông, giáo dục sức khỏe sâu rộng, hiệu quả, gánh nặng bệnh tật - cả về mặt tài chính và với gia đình, cộng đồng, xã hội - sẽ rất lớn.

Với 100 triệu dân, thời kỳ "cơ cấu dân số vàng" của Việt Nam kết thúc vào năm 2039 và thời kỳ dân số "già" lại tới vào năm 2036. Tận dụng tối đa "cơ cấu dân số vàng" là cơ hội chuẩn bị tốt cho dân số "già". Kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn cho thấy cần đồng bộ nhiều chính sách. Ví dụ, cần nâng cao năng suất lao động cho lực lượng lao động dồi dào, tăng cường vai trò của giáo dục phổ thông và dạy nghề để có nguồn nhân lực giỏi cả kỹ năng cứng (chuyên môn) và kỹ năng mềm (xã hội). Quan trọng hơn, chính sách cần chuyển đổi vị thế của Việt Nam trong chuỗi sản xuất/giá trị toàn cầu, hướng tới những công đoạn có giá trị gia tăng cao hơn.

Khi mà độ bao phủ các chương trình an ninh thu nhập còn chưa cao, việc khuyến khích người cao tuổi tiếp tục làm việc phù hợp với kiến thức, kỹ năng và sức khỏe sẽ tạo hiệu ứng tích cực về cả thu nhập và sức khỏe - các trụ quan trọng hướng tới "già hóa thành công" như khuyến nghị của nhiều tổ chức quốc tế.

Nhà nước cũng cần có chính sách cụ thể hơn khuyến khích người cao tuổi tiếp tục làm việc, chẳng hạn tổ chức các lớp đào tạo phù hợp, có các chính sách chống phân biệt tuổi tác... giúp họ "không bị bỏ lại phía sau", đảm bảo hòa nhập tốt với cộng sự trẻ tuổi hơn.

Những thay đổi căn cơ về chiến lược và chính sách phát triển kinh tế - xã hội, mà ở đó dân số theo độ tuổi là biến số trung tâm, cần được tận dụng tốt nhất. Phần thưởng (bonus) hay gánh nặng (onus) từ dân số phụ thuộc vào việc xây dựng các chính sách thích ứng với xu hướng thay đổi cơ cấu tuổi dân số cũng như hiệu quả trong thực thi các chính sách đó.

Giang Thanh Long

- Chỉ 1 tuần nữa là Tết ông Công ông Táo, nửa tháng nữa là Tết Nguyên Đán vậy mà không khí trong gia đình tôi vẫn rất buồn tẻ. Hai vợ chồng vừa cãi nhau một trận tơi bời...

Năm nay cơ quan tôi làm ăn khá, mỗi nhân viên sẽ được thưởng Tết khoảng 30 triệu đồng. Bởi vậy, tôi bàn vợ Tết này phải mua sắm đầy đủ cho gia đình vui vẻ. 

Đầu tiên, tôi sẽ đi vườn đào Nhật Tân chọn một cây đào thật to và đẹp. Sau đó, tôi sẽ đặt hàng 3 cân thịt trâu gác bếp ở vùng cao, ít lạp xưởng và chút măng, miến, nấm hương rừng...Tất cả đều phải là hàng đặc sản của các vùng miền.

Ngoài ra, tôi cũng muốn mua một chiếc ti vi mới để cả gia đình xem phim ngày Tết. Giáp Tết, hai vợ chồng sẽ đi siêu thị mua sắm hoa quả, bánh kẹo, giò chả, thịt gà, thịt bò…

2 đứa con tôi nghe kế hoạch sắm Tết của bố thì hò reo ầm ĩ. Ấy thế mà vợ tôi mặt nặng như chì, cô ấy lừ mắt với chồng con rồi nói: "Tết giờ khác gì ngày thường, anh cứ vẽ vời ra đủ thứ, tốn kém. Ti vi nhà vẫn chạy tốt, không phải đổi. 

Anh cũng không phải mua thịt trâu, thịt bò gì hết, em đã lên danh sách chi ly rồi. Theo đó, mình chỉ cần 2 cái bánh chưng, 1 cân giò lụa, 1 con gà, và 20 cái nem thôi.

Món đào, quất bày Tết thì anh bỏ ngay cho đỡ tốn. Chậu hoa nhà mình chắc chắn đến Tết sẽ nở, tha hồ rực rỡ...".

Ảnh: Shutterstock

Tôi nghe thế phát cáu: "Em làm sao thế? Tết nhất thì sắm sửa đầy đủ tí cho không khí vui vẻ". Lập tức vợ tôi nổi đóa lên, cô ấy hét vào mặt tôi: "Năm nay em bị cắt thưởng liên tục, thưởng Tết của em được 2 triệu. Nguy hiểm hơn là ra Tết cơ quan em cắt giảm nhân sự, em có khi còn bị cho nghỉ không lương đấy".

Nhìn mặt vợ buồn rầu, tôi không nỡ nói thêm câu nào, cũng không dám ho he đòi sắm sửa gì nữa. 

Buổi tối, tôi lại nhỏ nhẹ bảo vợ: “Không mua tivi thì thôi nhưng ngày Tết cũng phải có cành đào, cây quất cho có không khí. Không có tivi mới để xem, cũng không có đồ gì đặc biệt để ăn, vậy còn gì là Tết?”

Thế nhưng, vợ tôi tiếp tục gạt phăng ý kiến của chồng. Cô ấy bảo: “Anh nói thêm là một đồng bánh chưng tôi cũng không mua đâu”. Sau đó, cô ấy hục hoặc bỏ vào phòng.

Tôi ngồi một mình ở phòng khách mà không thể hiểu nổi vợ. Chỉ vì lương, thưởng thấp mà cô ấy tính toán chi tiêu từng nghìn lẻ. Đi chợ về lúc nào cô ấy cũng xuýt xoa vì tốn đủ thứ tiền.

Hôm nào mua phải món gì hơi đắt, về nhà cô ấy đá thúng đụng nia, khó chịu với chồng con. Sau đó, cô ấy nỉ non than số khổ, ai đời gần 40 tuổi rồi còn thất nghiệp...

Không lẽ, chỉ vì chuyện này mà năm nay bố con tôi mất Tết!

Bùi Văn Đông