Nhận định, soi kèo Hapoel Hadera vs Hapoel Jerusalem, 01h00 ngày 22/03

Nhà bảo tồn sinh thái học Meredith Root-Bernstein, đồng tác giả của nghiên cứu phát hành trên tạp chí Mammalian Biology, đã tình cờ có phát hiện này ở một sở thú tại Paris, khi cô đã chứng kiến con lợn tên Priscilla đang đào đất bằng một que củi ngậm trong mồm.

“Nó ngậm một vài chiếc lá, di chuyển chúng sang một chỗ khác trên mỏm đất, và dùng mũi đào một chút”, Root-Bernstein viết trong bản ghi chép quan sát. “Sau đó nó ngoạm một thanh củi dẹt khoảng 10cm x 40cm nằm trên đất, dùng đó để đào, lật đất lên và đẩy đất ra phía sau”.

Root-Bernstein thích thú đến nỗi đã quay lại thăm sở thú này nhiều lần trong các năm 2015, 2016 và 2017 cùng một đội ngũ các nhà nghiên cứu. Họ đưa các vật liệu vào chỗ ở của đàn lợn để xem Priscilla và các ‘bạn cùng chuồng’ của nó sẽ phản ứng thế nào với các công cụ.

Trong chuyến thăm đầu tiên của các nhà nghiên cứu, các con vật đã không làm gì nhiều với các dụng cụ. Nhưng đến năm 2016, Priscilla và ‘con gái’ của nó đã di chuyển các que củi với một động tác như đang chèo thuyền, để đào đất và xây tổ.

Bạn của Priscilla, Billie, cũng đã dùng que củi để đào đất, nỗ lực của anh chàng này được các nhà nghiên cứu cho là “vụng về” hơn các con cái trong đàn.

Gia đình lợn hoang trong nghiên cứu của cô Meredith Root-Bernstein

Trong thí nghiệm năm 2017, một lần nữa Priscilla lại dùng que củi để đào tới 7 lần. Tuy nhiên, nghiên cứu này cũng lưu ý rằng việc đào đất bằng que củi thường không có hiệu quả bằng việc đào bằng mõm và móng guốc. Vậy thì tại sao đàn lợn lại sử dụng công cụ này?

Có thể đơn giản là chúng thích làm việc đó. Các nhà khoa học cho biết đàn lợn có thể coi việc sử dụng được công cụ là một thành tích khiến chúng cảm thấy vui. Và nó dường như cũng không làm ảnh hưởng gì đến việc xây tổ cả. Hay có thể là hành vi này thực chất lại có lợi cho việc xây tổ, chỉ là con người chưa biết vì sao. Nghiên cứu này đã không xác định được tại sao đàn lợn cứ tiếp tục dùng que củi để đào đất.

Dù ở trong trường hợp nào thì hành vi này nhiều khả năng cũng đã được học theo trong gia đình Priscilla. Lợn hoang Visayan sống trong các hộ gia đình và cũng giống như trẻ em, chúng quan sát người khác để xem những gì là đúng và làm theo.

Root-Bernstein cho biết rất ít loài động vật được ghi nhận biết cách sử dụng công cụ để mang lại lợi ích. Các loài linh trưởng như vượn và đười ươi dùng dụng cụ để tìm kiếm thức ăn. Nhưng lợn sử dụng công cụ là việc gần như chưa từng được biết đến trong giới khoa học.

Ngoài việc khẳng định thêm về trí thông minh của loài lợn, phát hiện này cũng cung cấp các manh mối cho thấy nhận thức có thể tiến hoá như thế nào, và mối liên hệ giữa các sinh vật và môi trường sống của chúng.

“Chúng ta nghĩ rằng, chỉ có con người mới có thể thao túng môi trường xung quanh để tạo ra các thay đổi trong cuộc sống, nhưng bằng nhiều cách khác nhau, các loài động vật khác cũng làm được việc này”, cô cho biết.

Anh Thư

Ăn uống lành mạnh có thể giúp cải thiện tâm trạng. Ảnh: Cats Coming.

Thực phẩm giàu vitamin hữu ích

Nhiều loại vitamin đóng vai trò then chốt trong việc ngăn ngừa và xoa dịu trầm cảm. Trong đó, quan trọng nhất là folate (B9) và B12. Các chức năng của chúng trong cơ thể luôn có sự liên kết không thể tách rời: Sự thiếu hụt vitamin B12 dẫn đến thiếu hụt folate, và điều này cuối cùng có thể góp phần làm mất tế bào não, chủ yếu là các tế bào nằm ở hồi hải mã. Hiện tượng mất tế bào não này được gọi là teo hồi hải mã và nó gắn liền với trầm cảm. Hồi hải mã là một cấu trúc não then chốt, đóng vai trò quan trọng trong học tập và ghi nhớ, vì vậy bệnh nhân trầm cảm có thể sẽ mất khả năng học những cách mới để đối phó với sự căng thẳng.

Ở những bệnh nhân thiếu hụt folate, trầm cảm chính là triệu chứng phổ biến nhất. Trên thực tế, các nghiên cứu đã chứng minh rằng mức folate ở một người càng cao thì mức độ trầm cảm của người đó càng thấp. Bên cạnh vai trò đối với hồi hải mã, folate còn có thể tác động tới quá trình tổng hợp serotonin, mà ở bệnh nhân trầm cảm thì hàm lượng serotonin thường ở mức thấp.

Do đó, cả vitamin B12 và folate đều cần được tối ưu hóa để ngăn ngừa và điều trị trầm cảm. Hãy ăn nhiều rau củ thuộc họ đậu, trái cây họ cam chanh, chuối, quả bơ, rau xanh lá bản và rau họ cải, măng tây, hạt và quả hạch, cá và động vật có vỏ.

Ngoài ra, vitamin B1 (thiamine) và B6 (pyridoxine) cũng đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa và xoa dịu trầm cảm, vì chúng giúp não sản xuất và tổng hợp chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến việc điều hòa tâm trạng. Những loại vitamin này có nhiều trong các loại thực phẩm đã được đề cập, cũng như trong đậu nành và ngũ cốc nguyên cám.

Vitamin A tạo điều kiện thuận lợi để não thực hiện thích đáng các chức năng, chẳng hạn sự phát triển và thích ứng của tế bào thần kinh. Cũng như với vitamin B12, sự thiếu hụt vitamin A có thể dẫn đến co rút các vùng não nhất định, làm rối loạn cách não phản ứng với căng thẳng.

Năm 2016, một nghiên cứu nhận thấy vitamin A có thể cải thiện đáng kể tình trạng mệt mỏi và trầm cảm ở bệnh nhân mắc đa xơ cứng. Tuy nhiên, quá nhiều axit retinoic (một chất chuyển hóa của vitamin A) cũng liên quan đến trầm cảm và tự tử.

Nhưng để gặp phải tác động xấu này, bạn sẽ phải tiêu thụ lượng vitamin A vượt xa lượng mà bạn nạp vào trong chế độ ăn uống lành mạnh và đa dạng; vì vậy, hãy thoải mái lựa chọn thực phẩm giàu vitamin A như khoai lang, cà rốt, cải bó xôi và đậu mắt đen Vitamin C rất quan trọng trong việc thực hiện chức năng chính xác của não bộ, vì nó chịu trách nhiệm điều chỉnh quá trình tổng hợp chất dẫn truyền thần kinh. Một vài nghiên cứu quan sát đã chỉ ra mối quan hệ giữa hàm lượng vitamin C thấp và trầm cảm.36 Hãy nạp vitamin C từ trái cây họ cam chanh, dưa vàng, dâu tây và rau họ cải như bông cải xanh, súp lơ và cải Brussels.

Chúng ta sẽ còn nói về vitamin nhiều lần nữa trong cuốn sách này; vì vậy, nếu bạn cần nhớ lại xem loại vitamin nào hỗ trợ chức năng nào của não và loại thực phẩm nào chứa những vitamin đó [...].

Thực phẩm giàu sắt và các khoáng chất hữu ích khác

Trong não, sắt giúp tạo nên lớp vỏ bọc bảo vệ tế bào thần kinh cũng như kiểm soát quá trình tổng hợp các chất hóa học và những con đường hóa học liên quan đến tâm trạng.

Trên thực tế, nồng độ lớn sắt đã được tìm thấy trong các hạch nền (basal ganglia), một tập hợp tế bào não liên quan đến trầm cảm. Trong các nghiên cứu lâm sàng, nồng độ sắt thấp và trầm cảm có liên đới với nhau.

Nguồn thực phẩm giàu sắt bao gồm động vật có vỏ, thịt nạc đỏ và nội tạng động vật (tiêu thụ ở mức vừa phải), cây họ đậu, hạt bí ngô, bông cải xanh và sô cô la đen (dù vậy, chỉ nên ăn đồ ngọt ở mức vừa phải).

Magie cũng là khoáng chất quan trọng giúp não thực hiện đúng các chức năng của nó. Báo cáo đầu tiên về việc điều trị bằng magie đối với chứng trầm cảm kích động đã được công bố vào năm 1921 và nó cho thấy sự thành công đáng ngạc nhiên ở 220 trong 250 ca bệnh.

Kể từ đó, vô số nghiên cứu khác đã chỉ ra rằng trầm cảm có liên quan đến sự thiếu hụt magie. Một số nghiên cứu trên các ca bệnh điển hình, trong đó bệnh nhân được điều trị bằng 125mg tới 300mg magie, đã cho thấy tốc độ phục hồi nhanh chóng khỏi bệnh trầm cảm chính, thường là trong chưa đầy một tuần. Vậy làm thế nào bạn nạp được đủ lượng magie cần thiết thông qua chế độ ăn uống? Hãy ăn quả bơ, hạt và quả hạch, đậu đỗ, ngũ cốc nguyên cám và một số loại cá giàu omega-3 (như cá hồi và cá thu).

Với kali, thì bức tranh không được rõ ràng như thế, nhưng một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc nạp vào lượng kali nhiều hơn có thể giúp cải thiện tâm trạng. Khoai lang, chuối, nấm, cam, đậu Hà Lan và dưa chuột đều chứa nhiều kali.

Hầu hết bằng chứng đều ủng hộ mạnh mẽ mối liên hệ rõ rệt giữa tình trạng thiếu kẽm và nguy cơ trầm cảm, và việc bổ sung kẽm sẽ làm giảm các triệu chứng trầm cảm.

Một phân tích tổng hợp trên 17 nghiên cứu cho thấy nồng độ kẽm trong máu của bệnh nhân trầm cảm ở mức thấp hơn so với những đối tượng đối chứng. Có lẽ kẽm hữu ích vì nó làm giảm tình trạng viêm ở não. Bạn có thể thu được hàm lượng kẽm cao trong hải sản (đặc biệt trong hàu nấu chín), thịt bò nạc cũng như thịt gia cầm, và hàm lượng kẽm thấp hơn trong các loại thực phẩm như đậu đỗ, quả hạch và ngũ cốc nguyên cám.

Cuối cùng, một số nghiên cứu còn chỉ ra rằng chế độ ăn giàu selen cũng giúp cải thiện tâm trạng đáng kể. Chất này có rất nhiều trong quả hạch Brazil.

- Hôm nay em đã lấy chồng, em chẳng còn là cô em họ để chơi đùa, để mỗi khi đến còn ngủ cạnh nhau, chẳng còn... Nhưng em đang rất hạnh phúc, em là người phụ nữ đảm đang, người sinh ra đã là thuộc về gia đình. 

TIN BÀI KHÁC: